Yetersizlik Hissi İle Baş Etmek

17 Mar 2022

Pek çoğumuz kendimizi zaman zaman yetersiz hissedebiliyoruz. Yetersizlik hissi özellikle yeni başlangıçlarda açığa çıksa da, kimi zaman deneyimli olduğumuz konularda da kendimizden şüphe edebiliyoruz. Bu duygu ve düşünceler kendimizi geliştirmemiz adına itici güç olabileceği gibi gelişimimiz önündeki engel de olabilir. Yetersiz hissettiğiniz zamanlarda aşağıda bahsi geçen önerilerden faydalanmak bu zorlayıcı hissi dönüştürmenizi sağlayabilir.

Miray Gülsoy

2 Bardak

Yetersizlik hissi çoğu zaman; değersizlik, çaresizlik, utanç gibi duygularla iç içe geçerek deneyimlenen oldukça zorlayıcı bir yaşantı olabiliyor. Kendimizin; beceriksiz, eksik, başarısız ya da “yeteri kadar iyi olmadığına” dair geliştirdiğimiz inançlar, kalıplaşmış şemalarımız dolayısıyla, özellikle yeni şeylere başlarken yetersiz hissedebiliyoruz. Böylesi zamanlarda: “Bu konu hakkında hiçbir şey bilmiyorsun.”, “Rezil olacaksın.”, “Yapacağını söyledin ama ya yapamazsan?”, “Bu sefer de olmayacak.” gibi oldukça yıkıcı negatif iç sesler ile mücadele edebiliyoruz. Özellikle herhangi bir şeyi yeni öğrenmeye başladığımızda biraz olsun yetersiz hissetmek oldukça doğal olsa da, yaşadığımız yetersizlik hissi bizi yeni şeylere başlamaktan alıkoyuyor ya da bildiğimiz şeyleri dahi yapamayacak ölçüde engelliyorsa, bunun üzerine çalışmak faydalı olabilir. 

Yetersizlik hissi ile kurduğumuz ilişkiyi anlamak, bunu değiştirmenin önündeki ilk adım olabilir. Kendinizi yetersiz hissettiğiniz zamanlarda aşağıdaki sorulara vereceğiniz yanıtlar, kendi çözümlerinizi de geliştirmenizi sağlayabilir.

Yetersiz hissettiğim durum hakkında gerçekten de yetersiz miyim?
Çoğu zaman bir şeyleri bilmemek, yapamamak, beceriksiz olmak ile öylesine karmaşık ilişkiler kuruyoruz ki hakikaten de bilmediğimiz konular hakkında kendimizi eleştirebiliyor ya da suçlayabiliyoruz. Örneğin yeni gitar çalmaya başlayan birinin ilk günde gitarı çalamaması ya da hata yapması öğrenmenin oldukça doğal bir parçası olmasına rağmen, bu kişi gitarı hemen ilk günde çalamadığı için kendini yetersiz hissedebiliyor. Oysa böylesi bir durumda bu kişi hakikaten de doğası gereği yetersiz ve bu kötü bir anlam taşımak durumunda değil. Öte yandan başka bir kişi yıllardır gitar çalmasına karşın hala kendini yetersiz hissediyor ve bundan dolayı da gitar çalmaktan kaçınıyorsa ardında yatan sebepleri incelemek faydalı olabilir. Yaşadığımız yetersizlik hissinin hakikaten o konu ile ilgili eksiklerimizden mi yoksa kendimize dair yanlış inançlarımızdan mı kaynaklandığını anlamak, geliştireceğimiz çözümleri de şekillendirecektir. 

Kendimi sabote ediyor olabilir miyim?
Pek çoğumuz kendimizden; yapabileceklerimizin, elimizden gelenlerin oldukça ötesinde şeyler bekleyebiliyoruz. Öyle ki mükemmeliyetçilik, bugün en yaygın öz sabotaj yöntemlerinden bir tanesi. Her durum ve koşulda mükemmel olmayı beklemek kendi kendimize ettiğimiz büyük bir haksızlık. Çünkü insan olan herhangi birinin sürekli mükemmel olması oldukça gerçek dışı. Kendimize kurduğumuz mükemmel olma baskısı, yetersiz hissetmemize sebep olan en temel faktörlerden bir tanesi olabilir.

Kendimi sıklıkla yetersiz hissedeceğim durumlar içerisine sokuyor olabilir miyim?
Kendimizi yetersiz hissetmeye alışmışsak, sürekli olarak bu duyguyu tetikleyecek ortam ve durumları da bizzat yaratabiliyoruz. Öyle ki bu duygu ve düşünceler tekinsiz bir güvenli alan haline gelebiliyor. Dolayısıyla zaman zaman hakikaten de bizi yetersiz hissettirecek insanlarla birlikte olmayı tercih edebiliyor, gerçekten kapasitemizin üzerinde sorumluluklar üstlenip kendi kendini gerçekleştiren kehanetler yaşayabiliyoruz. Dolayısıyla yaşamdaki seçimlerimizi gözden geçirmek oldukça faydalı olabilir. Belki de hakikaten kendimizi sıklıkla yetersizlik hissi ile sonuçlanacak durumlar içerisine sokuyor olabiliriz.

Kendime hata yapma hakkı tanıyor muyum?
Mükemmeliyetçilik ile ilişkili olarak kendimize hata yapma hakkı tanımıyor olabiliriz. Böyle bir hakkımız olmadığına inandığımız için de içerisinde bulunduğumuz neredeyse her durum bizi yetersiz hissettirebilir. Dolayısıyla kendimize hata yapma hakkı tanımak, hata yapmanın öğrenmenin ve gelişmenin doğal bir parçası olduğunu hatırlatmak oldukça işimize yarayabilir.

Moonassi

Yeterli hissettiğim durum ve zamanlar neler?
Kendimizi yetersiz hissettiğimizde aslında yeterli olduğumuz pek çok durum ve zamanı unutabiliyoruz. Dolayısıyla böylesine anlarda kendimize geçmiş başarılarımızı hatırlatmak oldukça faydalı olabilir. Geçmişte de benzer biçimde yetersiz hissedip başardığım işler neler? Yaşamda yetenekli ve güçlü olduğum konular neler? Geçmişte yetersizlik hissiyle nasıl başa çıktım? Neler yapmak yada yapmamak şuan yaşadığım kaygıları gidermeme yardımcı oldu? gibi soruları yanıtlamak kendi kendinize yardımcı olmanızı sağlayabilir. 