Yapay Zekanın Psikoloğunuz Olmasını İster miydiniz?

04 Ağu 2023

Ruh sağlığı sorunlarınız var ve terapiye giderek kendinizi daha iyi hissetmek istiyorsunuz. Ama bu sefer karşınızda, sizi dinleyen kişi gerçek bir insan değil. Bir yapay zeka! Sizinle kurduğu iletişimden sonra bazı değerlendirmeler yapmakla kalmayı belki teşhisini sunacak. Peki siz, bir yapay zeka tarafından tedavi olmak ister miydiniz? Gelin, çağımızın hastalığı sayılan ruhsal sorunlar ve yine çağın getirisi yapay zeka üzerinden yapılan çalışmaları masaya yatıralım…

Devrim Pınar Gürbüzoğlu

2 Bardak

unsplash

Aslında şu an hali hazırda kullanılan terapi-sohbet botları var. Woebot, Wysa ve Youper gibi chatbot’lara haftanın her günü, dilediğiniz saatte girip sohbet tadında yapay zeka ile konuşabilirsiniz. Elbette konuştuğunuz yapay zekanın yazılımı ve makine öğrenmesi, insan psikolojisine göre şekillenmiş durumda. Bu noktada, insanın zaten çok karmaşık olan psikolojik durumunda yapay zeka ne yapabilir, diye düşünebilirsiniz.

Şöyle ki 2015 yılında Amerika'da kullanılan Deep Patient Algoritması, insan zihni ve yapay zeka arasındaki ürkütücü örüntüyü açıklıyor. New York’taki Mount Sinai Hastanesi ile çalışan bir grup bilim insanı, Deep Patient Algoritmasına o güne kadarki tüm hastaların sağlık geçmişlerini girerler. Amaçları, bir yapay zekanın insana dair biyolojik hastalıkları ne ölçüde değerlendireceği ve gelecekteki hastalıkları hangi oranda doğru tahmin edeceği yönündedir.

Pixabay

Sadece hastalara dair hastane kayıtlarına sahip Deep Patient Algoritması, çok geçmeden bu insanların psikolojik hastalıklarına dair öngörülerde bulunur. Sonuçların birçoğu ise ya doğrudur ya da doğruluk derecesi yüksektir. İşte 2015 yılındaki bu ve benzeri gelişmelerin ışığında, insanların ruh sağlığı sorunlarına teşhis koyup tedavi önerilerinde bulunabilecek algoritmalar üzerinde çalışılır. 

Bilim dünyası ise yapay zekaların “psikolog olma” ihtimali konusunda ikiye ayrılmış durumda. Bir grup bilim insanına göre ruhsal sorunlar yaşayan kişiler, yargılanmaktan veya ayıplanmaktan korkmadığı için sohbet botlarına daha fazla güvenebilir. Böylece çok daha açık bir şekilde duygularını, sorunlarını veya korkularını dile getirebilir. Bu da teşhis gibi süreçleri oldukça kolaylaştırır. Öte yanda bazı uzmanlar, yapay zekanın terapistlerin yerini almak yerine onların uyguladığı tedaviyi tamamlayan bir noktada durabileceğini düşünüyor. Yani terapistler, hastalarının botlardaki sohbetlerinden çıkan yorumları dikkate alarak daha doğru teşhisler koyabilir veya tedavi sürecinde hata yapma oranını düşürebilir. 
﻿
Ancak sohbet botlarını reddeden diğer kesime göre de yapay zekanın, bir terapistin yerine alması çok riskli olabilir. Örneğin sohbet botunun, konuştuğu kişiyi intihara meyilli bir hasta olarak algılayabilir. Gerçekte ise o kişi, sadece sohbet botuyla dalga geçmiş olabilir. Tam tersi bir durumda, intihar meyilli kişinin farkına bile varmayabilir. 

Pixabay

Sonuçta terapistler bazı zamanlarda henüz açıklayamadığımız bilinç düzeyindeki tecrübelerini dinleyerek hareket edebiliyor. Mesela terapist, hastasını gözlemlediğinde, beden dilinden rahatsız olurken sözlerinde hiçbir sorun yakalamayabilir. Ufak detayları, terapi boyunca gözlemler ve bazı çıkarımlar yapabilir. Bir yapay zeka algoritması ise bu ufak nüansları fark edemeyebilir.

Sohbet botlarıyla ilgili kafa karıştıran son durumsa erişilebilirlik. Gelir düzeyi düşük bir insanın, psikoloğa gitmesinin veya doğru terapiyi almasının ne kadar zor olduğunu biliyoruz. Ancak herhangi bir sohbet botu, toplumun her kesiminden insanın ulaşmasına olanak verebilir. İşte bu erişim kolaylığı çok iyi sonuçlar verebileceği gibi beklemediğimiz gelişmelerin yaşanmasına da neden olabilir. En azından yapay zekanın öngörülemeyen ilerlemesinin ne kadar ürkütücü olabileceğine dair endişeleri sıklıkla duyuyoruz.

Pixabay

MIT Media Lab’de insan ve robot etkileşimi üzerine çalışan Dr. Kate Darling ise yapay zekanın hayatın her alanında kullanılabileceğini; ancak öncesinde gerekli araştırmaların yapılması gerektiğini dile getiriyor. Sohbet botları gibi algoritmaların piyasaya sürülmeden önce yeterince incelenmiş olması, risklerinin ve faydalarının yakın sonuçlarla saptanması yaşanabilecek sorunların önüne geçebilir.

Kaynak

Dr. Kate Darling, “Ruh Sağlığınız Konusunda Yapay Zekaya Güvenmeli misiniz?” Popular Science Türkiye, Sayı: 134, Haziran 2023.