Testilerden Bir Tepe: Monte Testaccio

Roma’da, Tiber Nehri’nin yakınlarında çevresi yaklaşık 1 kilometre genişliğinde, yüksekliği 50 metreyi bulan ve tamamı insan yapımı bir tepe yer alıyor. Monte Testaccio adı verilen bu tepenin tamamı atık amforalardan, Türkçe’de testi dediğimiz, İtalyanların ise cocci adını verdikleri toprak kaplardan oluşuyor. Yani basitçe Testi Dağı adı verilen bir yerden söz ediyoruz. Milyonlarca kırık amfora parçasından oluşan bu tepedeki oluşumun tesadüfi bir oluşum olmadığı hem boyutundan hem de tarihine dair yapılan araştırmalardan anlaşılıyor.

Bir yapıya dönüşmeye başlaması MS 2 ve 3. yüzyıl arasına tarihlenen bu oluşumun hikâyesinin MÖ 1. yüzyılda başladığı düşünülüyor. Üstelik mevcut yüksekliğinin de eski yüksekliğinden çok daha kısa olduğu tahmin ediliyor. Zeytin ve zeytinyağı ticaretiyle ünlü ve kalabalık bir yerleşimde bulunan bu alan başlarda muhtemelen bu ürünlerin taşındığı ve artık kullanılmayan amforaların atıldığı bir çöplüktü. Sonraları bilinçli olarak üzerine inşa faaliyeti başladığı yapının özelliğinden anlaşılıyor. İncelenince benzer yapıya sahip olduğu görülen duvarlar, sabit bir yükselti haline gelebilmesi için bir piramit gibi planlanan taraçalar ve tepenin yukarısında çalışanların ulaşabilmesi için planlanan yollar buranın alelade bir atık alanı olmadığını net olarak gösteriyor.

Çeşitli dönemlerde büyütülerek inşasına devam edilen ve bugün hâlâ etkileyici ve büyük bir soru işareti olarak yerinde duran bu tepe tarihi Saint Paul Kapısı ve Gaius Cestius anısına yapılan Roma dönemi piramidinin yakınlarında yer alıyor. Tahminlere göre tepenin büyümesi amforaların yerini tekrar değerlendirilebilen fıçı ve türevi, tekrar kullanılabilir ve gerektiğinde imha edilebilir farklı taşıma ekipmanlarının alması nedeniyle belli bir tarihte durdu. Ancak o tarihe kadar aşama aşama inşa edildiği üzerine yapılan arkeolojik çalışmalarda tarihsel olarak ortaya konmuş. Yoğun olarak zeytinyağı taşınmış amforalardan oluştuğu için kalıntıların neden olduğu koku ve bakterilerin önüne geçmek için kireç kullanıldığı da yine tespit edilen detaylardan biri. Tarihi mekânlara dair çok sayıda hikâye mevcut. Çoğu yaşam alanı ya da belli olayların gerçekleştiği doğal mekânlar olarak karşımıza çıkıyor ancak inşa biçimi ve içeriği nedeniyle Monte Testaccio tüm bu tarihi yapılar arasında çok özel bir yerde duruyor. Yolunuz Roma’ya düşerse şehir merkezine yaklaşık 5 kilometre mesafede olan bu tepeyi ziyaret etmeniz önerilir.