℃
Altın
%
Dolar
%
Euro
%
Bitcoin
%
Eth
%
Önümüzdeki 5 gün boyunca
DOĞAL YAŞAM
Soyunu Kurtaran Vaşak
02 Şub 2023
Nesli tükenen hayvanları daha sık duymaya başladık. Bunun nedenleri arasında daha yoğun ve hızlı iletişim olanakları olsa da gerçekten canlıların nesli daha hızlı tükenmeye başladı. Kritik seviyede nüfusa sahip olan canlılar için önlemler alınıyor ama yeterli mi? İber Vaşağı için iyi haberler var.
2.5 Bardak
20 yıl önce İber Yarımadası’nın çalılıklarında gezen bir yırtıcıdan bahsedeceğiz. Bu altın gözlü yırtıcıların sayısı 100’den fazla değildi ve dünyanın en büyük tehlike altındaki kedilerinden birisiydi. Buna rağmen 2002’den beri koruma alanları büyük bir başarı göstererek ciddi bir artış kaydetti. 100’ü bulmayan sayıları artık 1000’i geçiyor. Neredeyse 10 kattan fazla artan nüfusu çevrecileri bile hayrete düşürdü ve hayatta kalma içgüdülerinin önemini bir kez daha hatırlattı.
Avrupa Komisyonu’nun Life adlı programı ile 2002’de doğal hazine statüsü verilen İber Vaşağı neredeyse yeryüzünden silinmek üzereydi. Yaygın avlanma ve üzerine yaşanan virüs salgını, vaşağın ana beslenme kaynağı olan tavşanların çok büyük bir kısmını yok etmişti. Koruma altına alınmalarının ardından vaşaklar kolayca üredi ve İspanya, Portekiz ve Akdeniz çalılıklarına dağıldılar.
Bu bölgelerdeki yaşam alanlarına dikkatlice yerleştirilen vaşakların büyük kısmı hayatta kaldı. Doğaya bırakıldıkları noktalardan bir tanesi olan Sierra de Andujar Ulusal Parkı’nın yakınlarında yer alan mahallelerde, tarlalarda ve hatta otoyol çevresinde bile yaşamayı öğrendiler. Öyle ki bir anne vaşak yavrularını bir evde bile saklamayı başardı.
Tüm bunlar gösteriyor ki vaşaklar oldukça yüksek adaptasyon yeteneğine sahip. Onları hayatta tutan başlıca şeyin de bu olduğu düşünülüyor. 2015 yılında Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) “yüksek tehlike altında” olan vaşakların statüsünü “tehlikede” olarak değiştirdi. Koruma planının bölge koordinatörünün aktardıklarına göre İber Vaşakları, İber doğasının bir sembolü. Bu nedenle onları korumayı ayrıca bir sorumluluk olarak görüyor.
Güzel haberler olsa da kedi henüz tam olarak tehlikeyi atlatmış değil. Üç bin kilometrekarelik yaşam alanları yakında sayıları yediye yükselecek izole vaşak grubunu kaplıyor. Türün uzun dönemli sağlığı açısından gen havuzunu çeşitlendirmek oldukça önemli. Bunun için grupları birbirleriyle kaynaştırmak ve üremelerini bu çeşitlilikle sağlamak gerekiyor.
Life projesinin ileriki adımlarından bir tanesi de bu koridorları açmak. En az 10 koridor ile bu geçişler daha kontrollü ve güvenli yapılabilecek. Vaşakların yaşam alışkanlıkları bu koridorların yerlerini belirlemede en önemli etken. Bilim insanları bu doğal yaşam alışkanlıklarını takip ederek bozulmamış alanlarda en kısa yolları takip ettiklerini belirledi.
Bu yıl içinde 21 milyon dolarlık proje kapsamında basamak taşları olarak adlandırdıkları 15 kilometrekarelik bol tavşan nüfusuna sahip alanlar oluşturulmaya başlanacak. Bununla birlikte vaşaklar İspanya’daki iki yeni nokta olan Granada ve Murcia’ya yeniden kazandırılacak. 2040 yılı sonu için hedef 750’ye yakın üreyen dişi popülasyonu. İddialı olsa da gereli bir hedef olarak görülüyor.
İspanya’da tanınmış bir kişi olan Felix Rodriguez de la Fuente, vaşağa “İber Mücevheri” adını verdi.
Toplumda oldukça derinlere yer eden kedi sevgisi sayesinde çok büyük gruplar tarafından Avrupa Birliği bu projeye destek sağladı. 90 milyon doları bulan hacmiyle Avrupa kıtasının gelmiş geçmiş en büyük çevre yatırımlarından bir tanesi. Life LynxConnect proje ortaklarından birisi olan Nuria El Kadir Palomo diyor ki: “Madrid’de yoldan geçen birine sorsanız, vaşaklarla gurur duyduğunu söyler.”
Tüm bunlara rağmen onları sevmeyen ve zarar verdiklerini öne sürüp zehirleyenler bile var. Yasa dışı itlaflar vaşak ölümlerinin yaklaşık yüzde 25’ini oluşturuyor. Bunu araç çarpmaları ve doğal olmayan ölüm vakaları takip ediyor. Bu yüzden nüfusu arttırmanın en önemli uygulamalarından bir tanesinin eğitim olduğunu söylüyorlar.
Önlemler hızla alınıyor. Vaşakları öldürmek yerine onları yaban hayatında görmeyi vadeden toprak sahipleri var ve bunu bir turizm aracına çevirmişler bile. Ayrıca çevreciler de alt geçitleri arttırarak ve nüfusun yoğun olduğu bölgelere daha fazla tabela yerleştirerek yine bu ölümlere engel oluyorlar.
İber Vaşağı, tükenmenin eşiğinde ve tehlike altında sayılan 33 küçük kedi türünden yalnızca biri. Her ne kadar aslan ve kaplanlar gibi ünlü büyük kedilerin gölgesinde kalsalar da son zamanlarda insanların vaşakları da tanıdığı bir gerçek. Küçük kedileri korumayı hedefleyen grupların sayısı 2’den 12’ye çıktı. İber Vaşağı’nın ilham olduğu bu durum umarız ki gün geçtikçe daha pek çok tehlike altındaki canlıyı kapsar.
Kaynak:
Christine Dell’Amore, Geri Dönen Kediler, National Geographic, Haziran 2022.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?