ANA SAYFA
SİYASET
Sanatçıların Politik Görüşü Neden Önemlidir?

Sanatçıların Politik Görüşü Neden Önemlidir?

21 Mar 2023

Siyasi arenadan uzak duran, fikrini söyleyemeyen veya cesaret edemeyen sanatçılar dünya genelinde pek fazla kalmadı. Çünkü yaşadığımız dönemde geçmiş yüzyıllara kıyasla düşünce özgürlüğünün önemi fazlasıyla biliniyor. Peki, bu özgürlük kapsamında sanatçılar kendi politik görüşlerini belirtmeli mi? Eğer istiyorlarsa kesinlikle belirtmelidir. Çünkü sanatçıların politik görüşleri toplum her kesimi için önemlidir. Peki ama neden? Buyurun tartışalım.

Elif Sinem Aydınoğlu

3 Bardak

Sanatçı Muhalif Olmalı
Konuya ilk olarak oldukça fazla dile getirilen ama bir o kadar saçma olan “Sanatçı muhalif olmak zorunda mıdır?” sorusu ile başlamak istiyorum. Özellikle bizim toplumumuzda sıklıkla kulağımıza çalınan bu cümle bir zorunluluk ifade ediyor. Halbuki sanatçının hiçbir zaman muhalif olma zorunluluğu veya kaygısı yoktur. Çünkü sanatçı, ülkesi veya dünyada sanatı ile ünlü olan toplumun herhangi bir ferdidir. Toplumun diğer insanlarından ayrıldığı nokta, onun ünlü olması ise sadece bilinirliği nedeniyle karşıt görüş savunmak zorunda bırakılması tam anlamıyla dayatmadır. Elbette siyasi görüşü olabilir, muhalif ya da yandaş olabilir. Bu tamamen sanatçının görüşüdür ve ancak o isterse beyan etmelidir. Tıpkı toplumun diğer fertleri gibi...

Unsplash

Sanatçı Politik Görüşünü Belirtmeli midir?
Bir sanatçı politik görüşünü topluma bildirmeli midir? Onu icra ettiği sanat dalı ile sevip, takdir eden insanlar, hayranı oldukları kişinin siyasi görüşünü ya da tarafını öğrenmeli midir? Bu sorulara verilecek olan “Evet” ya da “Hayır” cevaplarının her ikisi de doğrudur. Çünkü cevap kişiden kişiye göre değişir. Fakat bu soru nedense her daim yanlış kişilere sorulmaktadır. Çünkü sorunun muhatabı sanatçılardan başkası değildir. Onlar dilerse politik görüşlerini belirtebilir, istemezlerse asla bu konu hakkında konuşmayabilirler. Seçim tamamen onlara aittir. Peki, sanatçılar politik görüşünü belirtse ne olur?

Sanatçılar Politik Görüşünü Belirtirse Ne Olur?
Muasır medeniyet seviyesine ulaşmış tüm ülkelerde sanatçı, o toplumun herhangi bir ferdi olduğu için dilediği zaman dilediği yerde, istediği kişiye politik görüşünü belirtebilir. Üstelik sadece siyasi görüşünü cümle aleme ilan ettiği için kıyamet de kopmaz. Çünkü onu toplumun diğerlerinden ayıran sadece yaptığı işidir. Fakat özellikle bizim gibi toplumlarda sanatçılar politik taraflarını belirtse bir türlü belirtmese bir türlü olduğu için oldukça arada kalırlar.

Ülkemizdeki sanatçılar iktidarın savunduğu politikayı benimsiyorsa karşıt görüşlüler tarafından, muhalif görüşteyse de diğer tarafın lincine uğraması an meselesidir. Çünkü toplumsal olarak kendimizden olmayanı ötekileştirmek gibi bir eğilimimiz olduğu bir gerçek. Bu kadar uçlarda yaşıyor olmamız belki ülke siyasetinin geldiği nokta da olabilir. Fakat yine de bana ya da sana ait olmayan sadece görüşünü belirtiği kişiye, yani sanatçıya ait olan bir görüş olduğu için kimseyi ilgilendirmemeli ve “öyle miymiş” demeli ve devam etmeliyiz. Ama edemiyoruz! Çünkü bir önceki paragrafta da belirttiğim gibi henüz tüm bunları olgunlukla karşılayacak bir toplum yapısına kavuşamadık.

Unsplash

Google

Peki, diyelim ki ülkemizin bir sanatçısı politik görüşünü belirtti. Hatta bu cümleye toplumun her kesiminin tanıdığı bir örnek de vermek isterim. “Aşk-ı Memnu” dizisinde tüm ülkenin hem seveni hem de bir o kadar sevmeyeni olan Beren Saat. 2015 yılında yapılan, Türkiye Büyük Millet Meclisi 25. dönemi'nin 550 yeni üyesini belirlemek için yapılan seçiminde, mecliste farklı sesler olması amacıyla birçok kişi AKP, CHP ve MHP dışında, meclise girmesi için HDP’ye oy verdi. Çünkü toplum, sadece birkaç görüşün mecliste olmasından fazlasıyla bıkmıştı. İşte tam da o dönemde Beren Saat’in de HDP için oy kullananlardan biri olduğu söylenmektedir. Normal şartlarda bu konunun kimseyi ilgilendirmemesi gerekir. Çünkü oy vermek kişinin demokratik hakkıdır. Fakat iş, ünlü ve toplumu etkileyecek bir kesiminden bir kişi olduğunda ne yazık ki değişiyor. Böyle bir durumda kalan Beren Saat, o dönem fazlasıyla linç edilmiş, vatandaşlığı sorgulanmış ve hatta sosyal medya hesabına oldukça sert, korkutucu ve kışkırtıcı yorumlar yapılmıştı.

Bir diğer örnek olarak da Sezen Aksu’nun yıllar önce referandum için “Yetmez ama Evet!” sözüne değineceğim. Referandum yapılacağı zaman görüşünü belirten ünlü sanatçı, karşıt fikirlerden oldukça tepki aldı. Öyle ki aldığı tepkiler birçok kesim tarafından bugün dahi hala canlıdır. Kim olursa olsun ya da hangi tarafta olursa olsun ülkemizde fikrini ve görüşünü açıkça belirten kişiye, o görüşe karşı kesimlerden tepki ve linç hazır bekliyor. Genco Erkal, Müjdat Gezen, Sunay Akın, Metin Akpınar, Tarkan, Orhan Pamuk gibi ülkemizin değerli sanatçıları kendi görüşleri için bu tavırlara fazlasıyla maruz kaldılar. Peki, o halde neden hala birçok sanatçı görüşünü sonuna kadar savunuyor?

Tepkiye Rağmen Görüşünü Savunan Sanatçılar 
Çünkü sanatçı bir insandır. Bu cümle başlı başına yeterli olmalı ama yine eklemem gerekirse sanatçının topluma kayıtsız kalması beklenemez. Tüm dünyada düşüncesini ve fikirlerini demokratik bir biçimde savunan ve siyasi görüşünü düşünce özgürlüğü kapsamında belirten birçok sanatçı vardır. Sanatçı görüşünü bazen fikirleriyle, bazen yaptığı bir eserde bazen katıldığı yürüyüşlerle açıkça belirtebilmelidir. Picasso’nun sessiz çığlığı Guernica adlı eseri de böylesine bir tepki değil midir? Sadece toplumsal hareketler sanatı etkilemez. Bazı durumlarda sanatçılar da toplumsal hareketleri etkiler. İşte şimdi sanatçıların politik görüşünün neden önemi olduğunu anlatabilirim.

Sanatçıların Politik Görüşünün Önemi
Sizce neden reklamlarda daima en ünlü kişiler, sanatın farklı alanlarının en popülerleri ya da bir sporcunun o dönem en fazla öne çıkan oyuncusu oynatılıyor? Çünkü o kişiyi, toplumun tüm bireyleri yaşadığı bölgeden bağımsız tanıyor. O bilinirlik de tüketicinin tüketim alışkanlığına etki eder. Tüm sektör bunu bildiği için de reklamcılar, markalara reklamları için tüketiciyi en fazla etkileyecek kişi seçilerek sunarlar. Elbette bu kadar basit olmamakla birlikte, sanatçının da toplumun her kesimini etkileyecek gücü vardır. Sesi çıkmayanların sesi olacak olan güce, üne ve bilinirliğe sahip olan sanatçıların politik görüşleri de her kesime ulaşabileceği için büyük önem taşır. Örneğin Susan Sarandon vakti zamanında George Bush’a karşı yürüyüşlere katılmış ve görüşlerini açıkça ifade etmişti. Hatta Jane Fonda, Sean Pean ve Susan Sarondon’ın savaş karşıtı bir protestoda “Sessiz kalmak artık seçenek değil. Irak’tan çekilmeliyiz” diyerek büyük bir toplum yürüyüşüne de destek olmuşlardı.

Google

İşte bu nedenler başta olmak üzere toplumun büyük bir kesimini ayağa kaldırma ve cesaret aşılayıcı bir güç oldukları için sanatçıların politik görüşleri önemlidir. Çünkü toplumlar sadece gelişmiş ülkelerden,illerden ya da bölgelerden oluşmuyor.