℃
Altın
%
Dolar
%
Euro
%
Bitcoin
%
Eth
%
Önümüzdeki 5 gün boyunca
SCOPE
Nörolojinin Kuralları Yazılıyor: Phineas Gage Olayı
23 Oca 2023
Tarihin tozlu sayfaları aklımızın almakta zorlanacağı vakalar ve meydana gelmiş ilginç gelişmelerle dolu. Hal böyle olunca kurcalamadan durabilmek elbette mümkün değil. Bu içerikte de böylesi bir vakanın derinliklerine iniyor olacağız. Bir inşaat işçisinin geçirdiği kaza sonrasında aldığı hasar ile birlikte karakteri ve tutumlarında gözlenen belirgin değişimler olayın temel bütünlüğünü oluşturuyor. Tarihe "Phineas Gage olayı" olarak geçen bu ilginç durumun detaylarını gelin birlikte irdeleyelim.
1.5 Bardak
Phineas Gage, Vermont'ta yaşayan sıradan biriydi ve demiryolu işçisi olarak yaşam sürüyordu. Onun tarihin tozlu sayfalarına efsanevi bir biçimde yerleşmesine sebep olan şey de işi vesilesiyle başına gelenler oldu. Gage, Cavendish'teki demiryolu inşasında görev aldığı bir gün büyük bir taşı parçalarına ayırmak için içine barut doldurmaya çalışırken feci bir patlama meydana geldi. İşi yapmakta olduğu esnada yaklaşık yüz on üç santimetre uzunluğunda ve üç buçuk santimetre civarında bir demir çubuktan yardım alıyordu. Patlama ile birlikte Gage'ın kullandığı bu iş aleti onun kafasına saplandı. Demir çubuk Gage'in suratının yan tarafından girmiş, çenesini parçalayarak kafasının üst kısmına ulaşmayı başarmış ve gözünün arka tarafına kadar ilerlemişti. Fakat daha da ilginç olan kısım korkunç kazaya Gage'ın verdiği tepki oldu.
O dönem bu olay Baston Post gazetesinde yayına girdiğinde denk gelip de habere şöyle bir göz atanlar olayın sıradan bir iş kazası olduğunu düşünüyordu. Ancak asıl ilginç olan patlama etkisi ile meydana gelenlerden çok Gage'ın tutumlarıydı. Patlamanın ve kafasına saplanan cisimin ardından Gage'ın bilinç kaybı dahi yaşamadan ayağa kalktığı biliniyor. İş kazalarının yaşanması, beyne bir cismin saplanması ya da vücudun ağır bir hasar alması elbette ilk kez Phineas Gage'ın başına gelmiş yeni bir şey değildi. Ancak böylesi büyük ve korkunç bir kaza sonrasında hayatta kalmayı başarabilmek, dahası doğruca ayağa kalkmak normal şeyler değildi.
Olay yerine çağırılan doktorun Gage ile ilgilenirken gördüklerine inanamadığı belirtiliyor. Bir süre sonra Gage, beynine aldığı bu denli büyük hasarın etkisiyle şiddetli bir biçimde kusmaya başlıyor. Bu sırada doktor oluşan basınç nedeniyle beyninden parçaların da dışarı fırladığını gözlemliyor. Fakat gözlenen tüm bu korkunç gelişmelere rağmen Gage'ın son derece normal davranması, kendini iyi hissettiğini söylemesi ve ciddi bir semptomun olmaması durumu oldukça ilginç kılıyor. Daha da ilginci ise meydana gelen iş kazası sonrasında Gage'ın karakterinde ve davranış biçimlerinde meydana gelen değişimler olarak ifade edilebilir.
Söylenilenlere göre çevresi tarafından sevilen, uyumlu biri olarak tanımlanan ve insan ilişkilerinin iyi olduğu belirtilen Gage, meydana gelen kaza sonrasında başka birine dönüşmeye başlamış. Gage'ın tedavisini üstlenen doktor Martyn Harlow o dönem kaydettiği verilerde Gage'ın zihinsel fonksiyonları ile hayvansal eğilimleri arasındaki dengenin ciddi oranda değiştiğine dikkat çekiyor. Bu sebeple de kazadan önceki yaşamında asla yapmayacağı şeyleri yapıyor, mantık çevresinde düşünemiyor, gittikçe daha tutarsız ve saygısız birine dönüşüyordu. Kısacası geçirdiği korkunç iş kazası sonrasında başına gelenler Gage'ın zihnini kökten değiştirmişti. Yaşının verdiği dinginlik onu güçlü bir adam yapıyordu ancak beyni minik bir çocuğun kapasitesine eşdeğer hale gelmişti. Kazanın üzerinden geçen 12 yılın ardından Gage'ın, geçirdiği şiddetli epileptik nöbetler nedeniyle hayatını kaybettiği biliniyor.
Tarihe geçen bu üzücü ve korkunç kaza sonrası yaşanan gelişmeler, o dönemin şartlarında net bir tıbbi karşılık bulamadı. Fakat bu vaka, sonraki dönemlerde sinir bilimine büyük yarar sağladı. Öyle ki ilk kez bu vaka ile birlikte prefrontal korteksin kişinin karakterine katkılarının olduğu belirlendi. Bir başka deyişle beynimizin yönetim merkezi olarak da ifade edilen bu bölge ilkel raksiyonların kontrolünden analiz etmeye ve problem çözebilmeden karar vermeye kadar pek çok hayati işlevi barındırıyor. Gage'ın, geçirdiği kaza ile birlikte cismin bahsedilen bölgeye saplanması ise genç adamın ciddi biçimde değişen davranışlarının nedenini bilimsel bir şekilde açıklığa kavuşturuyor. Öte yandan yaşanan kaza sonrasında baygınlık geçirmemesi hatta bilincinin dahi kaybolmaması ise ilginçliğini koruyan diğer gelişmeler olarak söylenebilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?