Muasır Ne Demek?

Yani kelimeyi ikinci anlamıyla kullanıyorsak çağdaş dediğimiz zaman aslında belli bir dönemi kapsayan genel bir yapıyı kastediyoruz. Tarihsel olarak baktığımızda bu dönem geçeli epey oldu. Sosyolog olarak mesleğimden örnek vereyim; örneğin sosyolojide çağdaş olarak tanımlanan teorilerin üzerine postmodern teoriler, onun sonrasında da sentezci yaklaşımlar ortaya çıktı ve biz bu yeni yaklaşımlara artık çağdaş demiyoruz. Çağdaş sosyoloji bizim için 1900’lerin ikinci yarısında bitmiş, yerini yepyeni yaklaşımlara bırakmıştır. Bu yüzden yeni teorik açıklamalara “son dönem gelişmeler” ya da “yakın dönem yaklaşımlar” gibi daha farklı ifadeler yakıştırıyoruz.

Tüm bunları muasır konusuna bağlamak üzere anlattım elbette. Arapça kökenli muasır kelimesi asri kelimesiyle aynı anlama geliyor. Asri kelimesi çağdaşlaşmış olma durumuna daha çok vurgu yaparken muasır kelimesinde mevcut çağa ortak olmak, onu yakalamış olmak gibi bir vurgu var. Atatürk’ün Onuncu Yıl Nutku’nda yer verdiği “Millî kültürümüzü muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız.” ifadesi burada önemli bir örnek olabilir. Burada muasır mevcut modernleşmiş batıyı, onların belirlediği çağın gerçekliğini ve bunu aşmayı amaçlayan bir fikri anlatıyor.

Yani muasır kelimesi artık tarihsel olarak bir çağa ortak olma anlamından daha geniş bir anlama kavuşuyor. Tıpkı Türkçe karşılığı olan çağdaş gibi muasır kelimesi de gelişmiş olma durumunun kendisini anlatır hale gelmiş. Ancak bu gelişmişliğin tüm alanlarda uzun zamandır masaya yatırılan, eleştirilen tarafları olduğunu unutmamak gerek. Yani artık muasır medeniyetler bu ifadenin yaygınlaştığı dönemin çok çok ilerisinde. Haliyle bize de çağı yakalamak, kendimizi geliştirmek, yeniliklere açık olmak konusunda daha fazla iş düşüyor. Tarihte herhangi bir teknolojik gelişmenin yaygınlaşma süresiyle bugün ortaya çıkan yeni bir ürünün kabul görme süresi arasında derin bir fark olduğu malum.

Klişeye düşme riskini göze alarak küreselleşmiş dünyadan dem vuracağım tabii ki. Oturduğumuz yerde dünyanın diğer ucunda gerçekleşen bir olayın yan ya da doğrudan etkilerinden zarar görebiliyorsak hangi çağda yaşadığımız ve nereye doğru ilerlediğimize dair bir farkındalık geliştirmek zorundayız. Bu anlamda bugün -muasır kelimesine ilk anlamıyla kullanırsak- muasır medeniyetlerin mevcut durumuna dair de eleştirel bir değerlendirme yaparak kendi konumumuzu belirlememiz şart. Anlamın yittiği, herkesin her konuda kafasının karıştığı ya da gereksiz yere net olduğu bir ortamda kendimizi korumanın ama aynı zamanda güncel kalabilmenin yegâne yolu bu gibi görünüyor. Yani her şey gibi bu da oldukça yorucu bir çabaya dönüşmüş durumda.