TARİH
Korkulmak mı Büyüktür, Sevilmek mi? Machiavelli ve “Prens”
24 Tem 2023
Korkmanın sevilmekten çok daha güvenilir olabileceğini düşündünüz mü hiç? Özellikle de konu, liderlik ise. İyi bir liderde zalimliğin, merhametten daha kıymetli bir özellik olarak kabul edilebileceğini… Machiavelli, 16. yüzyılda yazdığı ve bugün hala okunan Prens adlı eserinde tam da bunu savunuyordu. Ona göre, korkulmak, sevilmekten daha mühimdi…
2 Bardak
Modern siyaset biliminin babası kabul edilen Niccolò Machiavelli… İsmi, kurnazlık, siyasi aldatma, entrika ve hatta vicdansızlıkla eş anlamlı hale gelmiş bir Rönesans filozofu… Modern psikologların günümüzde, narsizm ve manipülatif davranışlarla tanımlanan bir tür kişilik bozukluğu olarak gördüğü Makyavelizm teriminin çıkış noktası.
...ve tüm olumsuz çağrışımlarıyla birlikte geçmişten günümüze kadar etkisini sürdüren Makyavelist düşüncenin temelini oluşturan o kitap; Prens.
Orijinal adı Il Principe olan yapıt 1513 yılında yazılmış olmasına karşın ancak Machiavelli’nin ölümünden 5 yıl sonra, 1532 yılında basılmıştır. Yaşadığı süre boyunca yayınlanmamasına rağmen Machiavelli’nin en bilinen eseridir.
Kitapta anlatılanlar genel olarak bir liderin iktidarını nasıl koruması gerektiğine dair görüşleri kapsar. Rönesans Dönemi Floransa’sının çalkantılı ve çekişmeli siyasi atmosferinin tam ortasında yaşayan Machiavelli, gördükleri ve kendi kişisel deneyimlerinden öğrendikleriyle kaleminden, tarihin en acımasız gerçekçi iktidar algılarından birini çıkarmıştır.
Devlet yönetiminde duygulara yer olmadığını ve ihtiyaç duyulması halinde ahlak kurallarının topyekun yok sayılabileceğini Prens kitabından öğreniyoruz. Bununla da kalmıyor, bir liderin gücünü arttırmak için halkın dini inançlarını gönlünce sömürebileceğini de yine Machiavelli’nin iktidara dair savunduğu görüşler arasında okuyoruz, hayretle. Bir başka deyişle amaca giden her ama her yolun mübah olduğunu…
Prens kitabı, siyasetin ahlakla herhangi bir işi ve ilişkisi olmadığı görüşünü ilk kez bu kadar net bir şekilde dile getirmiştir. İyi bir yönetici olmanın anlamını ahlaktan, vicdandan ve merhametten uzakta arayıp bulmuştur.
Tecrübe Edilmiş, Acımasız ve Başarısı Kanıtlanmış Yöntemlere Övgü
Machiavelli’nin savunduğu görüşler sayesinde iktidarda “istikrar” amacını ortaya koyduğu sürece “tiranları” aklamak mümkündü.
Aslında Prens, siyasi bir ütopyayı tarif etmez, siyasette acımasız gerçekçi güç algısını tanımlar. Ve ne olursa olsun istikrarın, her liderin önceliği olması gerektiğini savunur.
Liderler eylemlerini, tarihteki başarılı liderleri örnek alarak planlamalıdır. Yeni olan yöntemlerin başarı şansı belirsizdir. Dolayısıyla bunlara şüpheyle bakılması gerekir. Takip edilmesi gereken ve değerli olan eski liderlerin, başarısı kanıtlanmış yöntemleridir.
Ki bu yöntemler içinde savaş, kaçınılmaz olarak vardır. Machiavelli’ye göre savaştan kaçış yoktur. Savaş belki ertelenebilir ancak daima yönetimin bir parçası olarak kalmalıdır. Bu nedenle bir lider içeride ve dışarıda istikrarı korumak için güçlü bir orduya sahip olmalıdır. Güçlü bir ordu, yabancıları işgal girişiminden caydıracaktır.
Kusursuz Liderin Davranışları
Machiavelli, kusursuz liderin, merhamet ve zulmü birleştireceğine ve sonuç olarak eşit ölçüde hem korku hem de sevgi yaratacağı görüşünü savunmuştur. Ancak bununla birlikte bir de “korkulmanın sevilmekten çok daha güvenli olduğunu” öne sürmüştür. Ona göre, zalimlik, bir liderde bulunması gereken en değerli özellikler arasındadır. Zira hayranlık tek başına muhalefetin doğuşunu engelleyemez.
Machiavelli şöyle der:
"İnsanlar, içlerinde sevgi uyandıran birini gücendirmekten çekinmezler, içlerinde korku uyandıran birini gücendirmekten çekindikleri kadar.”
Kötülük Gereklidir
Machiavelli’ye göre amaç, araçları her zaman haklı çıkarır. Yani bu yolda kötülük yapılması gerekiyorsa, yapılır.
Öte yandan Machiavelli, liderlerin halkta gereksiz yere nefret uyandırmaktan da kaçınması gerektiğini savunmuştur. Ona göre zulüm, sürekli insanları ezmek için bir araç olarak değil, itaati sağlayan ilk araç olarak kullanılmalıdır.
"Bir adamı yaralaman gerekiyorsa, bunu öyle sert yap ki, sonrasında o adamın senden intikam alma ihtimalinden korkmayasın.”
Herhangi bir zulüm, muhalefeti tamamen ortadan kaldırmak ve başkalarını benzer şekilde davranmaktan caydırmak için yapılmalıdır. Aksi takdirde zulüm, anlamsızdır ve hatta intikam eylemlerine neden olabilir.
Machiavelli, Prens kitabından anladığımız kadarıyla, liderlikte, yukarıda özetlemeye çalıştığımız şekilde bir sevgi - korku birlikteliğini savunmuştur. Ancak korku, sevgiden önce gelmelidir. Zira mevzu bahis, muhalefete imkan tanınmamak ve iktidarın istikrarını sağlamak ise korkulmak, sevilmekten yeğdir.
Ve bu yolda ahlak, gereksiz bir ayrıntıdır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?