Kırmızı Suratlı Maymun: Kel Uakari

Normalde kahverenginin tonlarında bir yüze sahip maymunlara alışık olsak da maymunlar dünyasında kırmızı suratlı bir tür de yer alıyor. Bu türe de kel uakari deniyor. Başının tepesinde vücudundaki kadar kıl bulunmaması nedeniyle ‘kel’ şeklinde nitelendirildiğini düşündüğümüz bu maymun türü, suratının renginden ötürü çok hareketli ve öfkeli duruyor. Her ne kadar kel uakari evlere korku salabilecek bir dış görüntüye sahip olsa da bu canlının diğer maymun türlerine göre daha hareketsiz ve daha az agresif olduğunu belirtmek istiyoruz.

Kel uakari, genellikle 45 santimetreye kadar uzayan ve ortalama 3 kilogramlık bir ağırlığa sahip olan ilginç bir primat. Ayrıca, bu canlı türü vücuduna oranla fazlasıyla kısa bir kuyruğa sahip. Güney Amerika'da yaşayan maymun türlerinden ufak boyutu ile ayrılan kel uakarinin boyutu küçük olsa da bu hayvanın ağaç dallarına tutunmasına yardımcı olan çok güçlü ellere ve ayaklara sahip olduğunu belirtmeliyiz. 

Genellikle vücuduna göre daha az kıl bulunduran çıplak kırmızı yüzü ile dikkat çekiyor kel uakari. Bazı kel uakarilerin suratı pembemsi bir yapıya sahipken bazıları fazlasıyla dikkat çekici bir kırmızıyla suratlarını diğer canlılara sergileyebiliyorlar. Bu noktada, bazı kel uakarilerin suratının kırmızı değil de siyah olabildiğini belirtmek istiyoruz. Her ne kadar bu canlı türünün neden böylesine çarpıcı bir surat rengine sahip olduğu henüz tespit edilememiş olsa da bu kırmızılık bu canlının hayatıyla ilgili bazı ipuçlarını ortaya dökebiliyor. Örneğin, suratının kırmızısı solmuş olan kel uakarilerin bir hastalığa yakalandığı anlaşılabiliyor bu solgunluk aracılığıyla. Anlayacağınız, suratları daha kırmızı olan kel uakariler diğerlerine göre daha sağlıklı bir bünyeye sahip.

Tropikal ormanlarda yaşayabilen kel uakariye genellikle Güney Peru'da, Batı Brezilya'da ve Güney Kolombiya'da rastlanıyor. Nehir ve göl gibi herhangi bir su kaynağına ev sahipliği yapan ormanlarda bulunan kel uakari, bahsi geçen su kaynağına yakın olacak şekilde hayatta kalmayı tercih ediyor.

Dengesini kuyruğu ile sağlamaya çalışan bu canlı türünün sürüler halinde yaşadığı uzmanlar tarafından belirtiliyor. Çoğu zaman kel uakari sürüleri 10-30 tane canlıyı barındırsa da bazı kel uakari sürülerinin 100 tane maymunu içerdiğine de rastlanıyor. Yemek bulmaktan yuva kurmaya kadar pek çok faaliyet için sürüsünden destek alan kel uakarilerin takım çalışmasını sevdiğini vurgulayabiliriz.

Dişileri 3 yaşına ve erkekleri de 6 yaşına geldiği zaman üremeye başlayan kel uakariler, iki yılda bir defa doğum yapıyorlar. Ekim ve Mayıs ayları arasında üreme dönemine giren bu canlı türü, tek seferde bir tane yavru doğurabiliyor. İlk 3-4 ay boyunca sadece anne sütü ile beslenen yavru kel uakariler, sütten kesildikten sonra yumuşak meyveler ile beslenmeye başlıyorlar. Yetişkin kel uakariler ise hepçil olup hem çeşitli bitkileri hem de böcek gibi küçük hayvanları tüketiyorlar.

Meyveler ve yapraklar ile beslenmesi esnasında bu canlı türünün ekosisteme büyük bir katkı sunduğunu belirtmek istiyoruz. Bitkisel beslenme sürecinde tohumların etrafa saçılmasını sağlayan bu hayvan, ekolojik sistemdeki çeşitliliğe ve üremeye öncü oluyor.

Yaklaşık 20 yıl kadar yaşayabilen kel uakarinin ömrü, günümüzde kısalmış olarak gözüküyor. Bu durumun altında ise insan faaliyetleri yatıyor. İnsanlar, tüketmek için kel uakarileri yakalıyorlar. Ayrıca, bazı kişilerin bu canlı türünü sırf zevk için avladığını da söylemek istiyoruz. Bunlarla birlikte, kereste üretmek adına bu hayvanın yaşam alanına zarar veriliyor ve habitatına veda etmek zorunda kalan kel uakarilerin sayısı da her geçen gün azalıyor. Şu anda nesli tükenmek üzere olan canlılar arasında yer alan kel uakariyi korumak adına elimizden gelen her şeyi yapmamız gerekiyor.