Kaygıyı Dönüştürmek

Kaygı, insan olmanın oldukça derininde yatar. İnsan olup da yaşamında bir defa kaygının varlığını zihninde, bedeninde, ruhunda hissetmemiş biri muhtemelen yoktur. Bir sınav öncesi, bir felaket sonrası, bir hayal uğruna o ya da bu şekilde kaygı bizi ziyaret etmiştir. Fakat bu ziyaretler pek keyifli değildir. Bazen bir alacaklı gibi dayanır kapımıza bazen zamansız bir misafir bazen de varlığını unutmak için çabaladığımız eski bir dost. Delikten baktığımızda kapıyı açtığımız an işlerin pek de yolunda gitmeyeceğini biliriz. Evde yokmuşuz gibi yapsak gider mi? Ya da kovmalı mı? Belki taşınırsak uğrayamaz da bir daha? Kapıyı açıp diyeceklerine boyun mu eğmeli? Arka camdan kaçmak mı gerek?

Bu düşünceler ise büyük ölçüde geçmiş deneyimlerimizden doğar. Karşıdan karşıya geçerken bir kere araba çarptıysa, bir yakınımızın başına geldiyse, bir yerde duyduysak, neredeyse başımıza böyle bir şey gelecektiyse ya da sık sık başımıza böyle bir şeyin gelme ihtimali ile uyarıldıysak; gerçekten olsun ya da olmasın bu ihtimalin düşünceleri bizi kaygılandırır.

Tüm bu düşünce ve duyguların amacı da korktuğumuz veya kaygılandığımız olasılığı yaşamamaktır. Bu yaşamımızı tehdit eden olasılığı yaşamak istemediğimiz, başka bir deyişle de aslında yalnızca yaşamaya devam etmek istediğimiz için kaygılanırız. Dolayısıyla kaygı, bedenimizi ve benliğimizi koruma isteğimizin bir sonucudur.

Örneğin kalabalık bir topluluk önünde konuşmaya dair duyduğumuz kaygı ölüm ile ilişkili değildir. Yani bir kalabalığın önünde konuşmak ölmemize sebep olmaz. Fakat benliğimizi değersizleştirme ihtimalini içinde barındırır. Benliğin değersizleşmesi de yine bir nevi ölüm ile ilişkilidir. Çünkü günün sonunda ölümden korkma sebebimiz de bedenimizi yitirmekten öte benliğimizi yitirmektir.

“Bedenin somut yok oluşunun bizde yarattığı dehşet aslında benliğin bir daha var olma ihtimalini yok etmesinden kaynaklanmaktadır.” (Kaygının Kökeni, Hayrettin Kaya)

Varoluşçu psikiyatr Rollo May, kaygıyı ortadan kaldırılması gereken bir şey olarak değil hayatın anlamını keşfetmeye yarayan bir araç olarak değerlendirir. Aynı zamanda kaygının yaratıcılık ile yakından ilişkili olduğunu ileri süren May kaygıyı şu sözlerle tanımlar: “Sanki dünya kapınızı çalıyordur ve bir şey yaratmak, bir şey yapmak durumundasınızdır. Dolayısıyla kendi özünü bulabilmiş insanlar için kaygı yaratıcılık ve cesareti teşvik eden bir şeydir. Bizi insan yapan da budur.”

Bu pek tabii her kaygılandığımızda kendimize işkence edercesine o kaygıyı iliklerimize kadar yaşamak veya yalnızca kaygı ile motive olmak anlamına gelmez. Kaygı kapımıza dayandığında onu içeri davet edip, arzularımızı anlatmasına izin vermek ve bu arzularımızı yaratmak için harekete geçmemiz anlamına gelir.