imdb

Karanlığı Aşmak: No

24 May 2023

Pablo Larrain imzalı 2012 yapımı No filmi, izdüşümlerini bugünkü seçim sürecimizde yakalayabileceğimiz, Şili halkının karanlıktan çıkmak adına en önemli adımı atıp darbeci diktatör Pinochet yönetimine karşı durmasını, yapılan referandumdan hayır sonucunun çıkmasını ve böylelikle Pinochet’in devrilmesini hikâye edinir. Larrain’in filmindeki birçok sahne; özellikle korku kültürünü, baskı rejimini işaret eden ve referandum süresince çoğunlukla umutsuzluğu vurgulayan birçok sahne ne yazık ki çoğumuza tanıdık gelecektir. Bu açıdan bakıldığında, No’yu salt bir film yazısı gibi ele almaktansa, bugün hissettiklerimiz özelinde konuşmak daha derinlikli bir noktayı vurgulayabilir. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turuna az bir zaman kalmışken, No filmini izlemekte, yeniden düşünmekte, hatırlamakta fayda var.

Metin Çalışkan

2 Bardak

imdb

Künye 
Pedro Peirano ve Antonio Skarmeta ikilisinin yazıp Pablo Larrain’in yönettiği 2012 yılında çekilen No filminde; Gael Garcia Bernal, Alfredo Castro, Antonia Zegers, Luis Gnecco, Nestor Cantillana gibi isimler yer alır.

roger ebert

Şili’ye Kısa Bir Bakış 
No filmi üzerine tartışırken, Şili tarihine ufak bir bakış sunmak yerinde olacaktır. İlk olarak Salvador Allende’yi kısaca tanıyalım; Allende, Şili’de seçimle başa gelen sosyalist devlet başkanıdır. İşçi sınıfını öne çıkaran, onun egemenliğinde bir cumhuriyet kurma amacını asla gerçekleştirmedi çünkü üç yıllık görev süresi sonrası, General Pinochet’in liderliğindeki darbe ile iktidardan indirildi.
 
Uzun yıllar Şili’yi diktatörlükle yöneten, Şili Cunta Hükümeti’nin başkanı olan Pinochet ülkeyi derin bir karanlığa, korku iklimine sürükler. İnsan haklarının yok sayıldığı bu süreç Şili’nin ve benzer süreçleri yaşayan her ülkenin, toplumun tekrar yaşanmasını istemeyeceği bir kâbustur.
 
Larrain’in yönettiği No filmi de kâbusun sancılı bitiş sürecine odaklanır.

film doktoru

Açılış 
Film açılışta hikâyeye dair kısa bir girizgâh yapar... Pinochet’in sekiz yıl daha ülkeyi yönetip yönetmemesine yönelik bir referandum yapılacaktır. Referanduma dek 27 gün boyunca, Pinochet’in kalmasını isteyen iktidar ile Pinochet’in gitmesini isteyen muhalefet televizyonda kozlarını paylaşacaktır. İki tarafa da on beş dakika ayrılmıştır.
 
Girizgâhın ardından filmin ana karakteri, reklamcı Rene Saavedra’yı görürüz. 
 
“Merhaba, her şeyden önce mevcut sosyal şartların ne kadar uygun duruma geldiğini göreceğinizi söylemek istiyorum. Ülkenin böyle bir iletişim için hazır olduğuna inanıyoruz. Unutmayın ki halkın istekler ve gerçekler konusunda artan talepleri var. Dürüst olmak gerekirse Şili bugün artık geleceğini düşünmek zorunda.”
 
Rene’nin yaptığı reklam sunumu ve ardından gösterdiği Free içecek reklamı aslında değişim arzusunun habercisi de sayılabilir. Zaten bütün film değişim arzusundakiler ile değişim istememe hususunda diretenler arasındaki mücadeleden; bu mücadelede reklamın rolünden kuruludur.

BFI

Karanlığa Karşı Mutluluk 
Rene, muhalif kanadın reklam kampanyasını kabul ettikten, işin ne denli zor olduğunu gördükten sonra, film ilerledikçe, kampanya kodlarını mutluluk temalı inşa eder. Bu, bir nevi karanlığın sona erip aydınlığın gelmesine benzetilebilir. Baskı rejiminin nihayete erdirilmesi, halın sandığa giderek korkunç bir dönemi sonlandırması... Tüm bunlar bir şeyleri hatırlattı mı? Tarihimizi, günümüzü?

collider.com

Tabii No filmini bir başlangıç olarak görebiliriz; umudun başlangıcı... Fakat film bittikten sonra ister istemez şunu da düşünürüz; Pinochet döneminin onca acısını ne yapacağız? Ya da hesap sorulacak mı, sorumlular yargılanacak mı? Salt güzel günlerin gelmesi, aydınlığa kavuşmak yeterli mi? Kim bilir! Belki de asıl değişim mutlulukla değil de adaletle sağlanacaktır. Belki de asıl değişim sarsılmaz bir biçimde adil, eşitlikçi düzenin kurulmasıyla gerçekleşecektir. Ne de olsa böyle bir düzen karanlığın yeniden gelmemesinin güvencesi sayılabilir. Yoksa mutluluk da kendini kandırmaktan, yanılsamaya kapılmaktan öte değil. Evet, bir diktatörü devirmek zor, Rene’nin kampanyası bu açıdan çok başarılı, ya sonrası? Sonrası daha da önemli!
 
No filmini hiç izlemediyseniz bir şans verin derim. Keyifli seyirler.