İran Şiirinin Unutulmaz Kadını: Furuğ Ferruhzad

 

5 Ocak 1935 doğumlu Furuğ Ferruhzad İran edebiyatının önemli şairlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. 13 Şubat 1967’de sonlanan kısa hayatında önemli eserler vererek bir yandan da İran’da aykırı bir karakter olarak isim yapıyor. İran’ın toplum yapısına göre "özgürlüklerine düşkün" ve "sanat yapan" bir kadın olmanın zorluklarını Furuğ’un hayatına baktığımızda netlikle görebiliyoruz. Aile evindeki mutsuzluğu daha 16 yaşlarındayken kuzeni Perviz Şapur’la evlenme kararı verdirse de çok değil iki yıl sonra evliliğini bitiriyor. Bir kadının evliliğini bitirmesi İran gibi bir toplumda uygun görülmediğinden olsa gerek bebeği Kāmyār'ın velayeti Perviz’de kalıyor ve bu yüzden çocuğunu bir daha hiç göremiyor. Gerçirdiği bu zorlu gençlik dönemleri Furuğ’un şiirlerinde kendisine yer buluyor. 

Hayatının bundan sonraki evresinde kendini şiirlerine, filmlerine, resimlerine adıyor. Oldukça heyecan verici anıları ve muhteşem eserleri ile kısacık ömrünü dolduran Furuğ'un şiirlerini, mektuplarını, anılarını okumak oldukça heyecan verici. Şiirleri Türkçe’ye Makbule Aras Eivazi tarafında çevriliyor ve toplu olarak Rüzgar Bizi Götürecek adında YKY tarafından basılıyor. Tutsak, Duvar, İsyan, Yeniden Doğuş ve ölümüyle yarım kalan İnanalım Soğuk Mevsimin Başlangıcına şiir kitapları Rüzgar Bizi Götürecek’te toplu olarak yer alıyor. Çevirmenin ön sözde anlattığı kadarıyla bir kadın edebiyat insanı olarak çevirmen Makbule Aras Eivazi’nin de bu güçlü ve ilham verici İranlı şaire hayran olduğunu görebiliyoruz.

 

Bir başka kitapta da anıları ve röportajları toplanıyor Furuğ’un. Gri Yayınevi'nden basılan Dünya Sevmek İçin Çok Küçük kitabında özellikle kendi ailesinden yola çıkarak ataerkil bir toplum olan İran toplumuna karşı düşüncelerini dile getiriyor. Bunun en büyük kanıtını ise ailesine yazdığı mektuplar ve verdiği röportajlar oluşturuyor.

Bunca üretimi kısacık hayatına sıkıştıran Furuğ’un öncü bir rolü de var. İran’da kadınları evlerine tıkmak isteyen zihniyetin karşısında dimdik duruyor. Dizelerinde cinsellikten bahsederek tabuları yıkıyor, evliliğini İran'da bir "kadın" olarak bitirebiliyor. Tutkusunu, yaşamayı ve özgür olmayı öylesine arzulamış bir kişi ki bu arzusunu gerçekleştirmenin önündeki engellere isyan ediyor. Sürekli maruz bırakıldığı eşitsizlik karşısında söyledikleri isyanını açıkça gösteriyor: “Nefes almak ve çığlık atmak benim de hakkım. Ama diğerleri benim çığlıklarımı dudaklarıma, nefesimi ise ciğerlerime kilitlemek istiyor. Onlar kendilerini silahlandırırken bense artık gülemiyorum bile.***”

 

İsyanıyla, tutkusuyla, aşkıyla kısacık ömrünü birçok güzellikle dolduran Furuğ’a hayran kalmamak elde değil. Tekrar tekrar eserlerini okuyup hayatından feyz almak güçlenmemiz adına çok önemli, iyi ki bu hayatta bir Furuğ geçmiş.