Unsplash

Higanbana: Ölüm Çiçeği

01 Ağu 2023

Japoncada “higanbana” (veya manjushage) şeklinde adlandırılan kırmızı örümcek zambağı (red spider lily), anime meraklılarının aşina olacağı üzere “ölüm çiçeği” olarak bilinir. Kırmızı sihirli zambak (red magic lily), ekinoks çiçeği (equinox flower) ya da kasırga zambağı (hurricane lily) ismiyle de karşınıza çıkabilecek bu çiçek Japon kültüründe ölüm, veda, ayrılık ve hüzünlü anılarla ilişkilendirilir. Gelin cennetten geldiğine inanılan ve kendine has görünüşüyle dikkat çeken higanbana’yı biraz yakından tanıyalım.

Yasemin Aydoğan

2 Bardak

Bilimsel olarak “Lycoris radiata” şeklinde isimlendirilen higanbana, Amaryllidaceae ailesine mensuptur. Asya'ya özgü bir çiçektir ve örümceğe benzeyen parlak kırmızı taç yapraklara sahiptir. Yaz sonu ile sonbahar başında çiçek açmaya başlar. Yaygın olarak mercan kırmızısı renkli olanları bilinse de turuncu, pembe, sarı, mavi ve beyaz renkte açan türleri de vardır. Bu türler çiçek açtığı renklere bağlı olarak neşe, gurur, aşk, güven ve yeni başlangıçlar gibi farklı anlamlara gelir.

Higanbana’nın ömrü oldukça kısadır. Higanbana her yıl bir kez çiçek açar ve çiçek açtıktan sonra yaklaşık iki hafta canlılığını korur. Ancak fazla üzülmeye gerek yoktur çünkü çok yıllık bir bitki olduğu için gelecek yıl da yine bizimledir.

Pixabay

Tahmin edeceğiniz üzere higanbana çoğunlukla dekoratif amaçlar için yetiştirilir. Pek çok çiçeğin solmakta olduğu sonbahar mevsimini parlak kırmızı renklere boyayan bu güzel çiçek, hem görüntüsü hem de hafif tatlı kokusuyla kelebek ve sinek kuşları gibi canlılar için de bir hayli dikkat çekicidir.

Higanbana sonbaharda çiçek açması sebebiyle sonbaharın gelişiyle ilişkilendirilir. Bu yüzden de Japonya, Çin, Kore ve Nepal’de yapılan mevsim festivallerinde kendine önemli bir yer edinir. Örneğin, Japonya'da eylül ayının ortası ile sonlarında gerçekleşen Satte Higanbana Festivali bunlardan biridir. Gongendo Parkı'ndaki festivalde çiçek açmış milyonlarca higanbana’yı seyrederek büyülenebilirsiniz.

Pixabay

Higanbana Budizm’de de karşınıza çıkabilecek bir çiçektir. Sonbaharın gelişini kutlamak ve bir saygı ifadesi olarak ataların mezarına higanbana buketleri bırakmak yaygın bir Budist uygulamadır. Mahayana Budizmi’ndeki en önemli kaynaklardan biri olarak kabul edilen Lotus Sutra’da da higanbana’nın cehennemde büyüyen bir çiçek olduğu belirtilir. Bundan dolayı kimi Çin ve Japon Budist öğretilerinde higanbana’nın ruhları öbür dünya ve reenkarnasyona yönlendirmede yardımcı olduğuna inanılır.

Pixabay

Japonya'daki Hıristiyanlık inancında da higanbana’nın izlerini görebiliriz. Anlatıldığına göre higanbana, Orta Çağ döneminde şehit edilen Japon Hıristiyanların yaşamını kaybettiği yerlerde çiçek açar. Bu nedenle higanbana’nın çiçek açtığı yerler kıymet gösterilmesi gereken mekanlardır diyebiliriz.

DOĞAL YAŞAM

Ağaç Hatmi: Güney Kore'nin Ulusal Çiçeği

Pixabay

Higanbana’nın Japon kültüründe ölümle kuvvetli bir şekilde ilişkilendirildiğini söylemiştik. Higanbana ölüm ve sonrasını akla getirir. Birçok efsanede birbiriyle bir daha karşılaşmayacak iki insan yan yana geldiğinde etrafta higanbana’lar açar. Yani higanbana “son veda” anlamına da gelir. Bu sembolizme animelerde de sıklıkla rastlayabilirsiniz, anime izlerken bu çiçekle karşılaştığınızda ölümün ve sonsuza kadar ayrılığın kapıda olduğunu bilirsiniz.

Pixabay

Higanbana ölüleri koruyacağına inanıldığı için mezarlıklarda da yetiştirilir. Bir yandan da ölümle arasında sıkı bir bağ olduğundan dolayı kötü şans getiren bir çiçek olduğu düşünülür. Bu sebeple hediye olarak pek tercih edilmez ve çoğu kişi evine getirmek istemez. 

Higanbana’nın hediye olarak kabul edilebileceği tek durum cenaze ve ölüleri anma törenleridir. Sıradan bir günde birine higanbana buketi vermek pek de olumlu bir izlenim bırakmaz.

Pixabay

Mitolojik anlatılardan şiir, resim ve anime gibi çeşitli alanlara kadar geniş bir yelpazede karşımıza çıkan higanbana, fiziksel özellikleri ve ifade ettiği anlamlarla çok değerli bir çiçektir. Japon kültürünü yakından tanımak isteyenler için de mutlaka bakılması gerekenler listesindedir.

Kaynaklar:

Andrew Gaumond, Petal Republic – Red Spider Lily Meaning in the Language of Flowers