Gezegenler Serisi: Güzellik Tanrıçası Venüs

Venüs’ün atmosferinde bu kadar çok karbondioksit olması, yüzeyinde okyanusların olmaması ile ilişkili bir durum. Yapılan incelemelerde Venüs ve Yer’de bulunan karbon atomu miktarının neredeyse aynı olduğu ama karbon ve karbondioksitin, Yer’de kayaların içinde tuzaklanmış olduğu ortaya çıkmış. Yer, karbonu, karbonatlı kayaların yapımında kullanıyor ve karbondioksiti okyanuslarında çözerek kullanıyorken, Venüs’te bu döngü yaşanmıyor. Sıcaklığı dolayısıyla Venüs’te su olması mümkün değil ki zaten su molekülü olarak bildiğimiz H₂O buharlaşıyor. Yüksek sıcaklık hidrojen ve oksijeni birbirinden ayırıyor. Hidrojen çok hafif bir element olduğundan dolayı atmosferden uzaya kaçıyor, kalan oksijen de yine serbest kalan karbon atomlarıyla birleşerek CO₂ yani karbondioksiti oluşturuyor.

Tüm bu benzerliğinden ötürü Venüs, Yer’in ikizi olarak anılır. Nitekim gerçekten de yarıçapı ve kütlesi Yer ile oldukça benzerdir. Yukarıda bahsettiğimiz gibi diğer temel yapıtaşları sebebiyle de benzer kimyasal bolluklara sahiptirler. Kim bilir belki de milyarlarca yıl önce Venüs’te tıpkı Yer gibi bir yaşam barındırıyor olabilir. Bunu anlayabilmek için yüzeyinde çok daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. Bugüne kadar gönderilen uzay araçları ile sınırlı bilgiye sahip olduğumuz gezegen hakkında öğrendiklerimiz de oldukça yeni. Venüs’ü ilk ziyaret eden, 1962 yılında Mariner 2 uzay aracı oldu. Bu araç aynı zamanda Yer dışında bir başka gezegene giden ilk uzay aracıydı. Sonrasında ilk temas 1966 yılında Venera 3 sondası ile oldu fakat araştırma yapması beklenen uzay aracı gezegenin kayalık yüzeyine çakıldı. Yine de bir başka gezegene ilk temas gerçekleşmiş oldu.

Venüs hakkında bildiğimiz çoğu bilgiyi toplayan uzay aracı NASA tarafından gönderilen ve 1990 yılında gezegene ulaşan Macellan oldu. 4 yıl boyunca gezegen yörüngesinde görev yapan araç, gönderdiği radar sinyalleri ile atmosfer katmanını geçerek yüzeyi haritalandırdı. Bu haritalandırma sayesinde Afrodit’in kraterleri, tepeleri, sırtları ve volkanik oluşumları yüksek ayrıntı ile görüntülendi. Daha sonra Avrupa Uzay Ajansı ESA’nın projesi olan Venüs Ekspres 2006 yılında gezegene ulaştı. Venüs’ün geçmişinde okyanusların varlığını tespit eden uzay aracı, aynı zamanda atmosferinde şimşeklerin çaktığını ve girdapların oluştuğunu keşfetti.

Venüs atmosferinin ilginç özelliklerinden bahsettik. Eğer yeterince sıra dışı olduğunu düşünüyorsanız bir de yağan metal karlarından bahsedelim. Venüs nasıl oluştuğu henüz tam olarak bilinmeyen sıradağlara sahip. Yer’de olduğu gibi tektonik hareketler sonucunda kırılma ve kıvrılma ile bu dağlar oluşmuş olabilir. Ya da yüzeyinde tespit edilen 1600’den fazla volkan, bu dağların oluşumunda rol oynamış olabilir. Radar araçları, bazı sıradağların üzerinde yer alan parlak yüzey oluşumları saptadı. Sonradan yapılan incelemeler bu parlaklığın, yüksek sıcaklıkla buharlaşan minerallerin atmosferin üst noktalarında tekrar yoğunlaşarak gezegenin yüzeyine kar gibi yağdığını ortaya koydu. Venüs’teki puslu hava, yoğunlaşan minerallere işaret ediyor.