℃
Altın
%
Dolar
%
Euro
%
Bitcoin
%
Eth
%
Önümüzdeki 5 gün boyunca
BİYOGRAFİ
Gaston Bachelard ve Mekânın Poetikası
03 Şub 2023
Hiç daha önce önünden defalarca geçtiğiniz bir kafenin, kitapçının yahut aklınıza gelebilecek herhangi bir mekânın kapandığını gördüğünüzde yüreğiniz burkuldu mu? Belki, içeri girip bir şeyler içtiniz ve iki çift laf ederken sokağı izlediniz, belki de yalnızdınız ve gökyüzüyle kardeş olup derin düşüncelere daldınız... İşte yanında yöresinde bir anı biriktirdiğiniz, hafızanızın bir noktasında yuva kuran böyle yerlerin artık olmadığını görünce duyumsadığınız hüzün duygusu, insanın mekânla kurduğu ve mekanla anlamlanan bir yaşamın kendisini anlatır. 1957 yılında yayımlanan ''Mekânın Poetikası'' eseriyle dünya kamuoyuna mâl olan Fransızların ünlü düşünürü Gaston Bachelard'ın yazınında temas ettiği şeylerin başında mekânla bütünleşen ve mekânı kendine yuva yapan insanın kurduğu bu girift ilişki yatar. Bachelard'ın şaheserine ve felsefî görüşüne eğileceğimiz yazımıza hoş geldiniz.
2 Bardak
Gaston Bachelard, Fransa'nın Grand Est bölgesindeki Aube şehrine bağlı Bar-sur-Aube komününde 27 Temmuz 1884 tarihinde doğar. İlk ve Ortaöğrenimini Bar-sur-Aube'de tamamlayan Gaston, daha sonra Paris başta olmak üzere 1903-1913 yılları arası posta teşkilatında çalışır. Çalışma hayatının son yıllarında üniversite diploması almak için girdiği matematik bölümünde başarıyla mezun olur.Postacılıktan sonra bir süre kimya ve fizik öğretmenlikleri mesleğini icra eden Bachelard, 1922 yılında edebiyat, 1927 yılında ise Sorbonne çıkışlı felsefe doktoru unvanlarını aldı. Dönemine göre oldukça geç sayılacak yaşlarda doktorluk unvanı alabilen Bachelard, bu açığını ölümüne değin yazdığı yirmi üç kitabıyla kapatır vaziyetteydi ve öldüğü sene olan 1962'ye kadar durmadan üretti.
Yükseköğreniminde formel bilim eğitim almış olması onun eserlerinin iki ana argüman üzerinde yükselmesine vesile olmuştur: Birinci dönemi rasyonellik ve bilimsellik üzerine kurgularken ikinci döneminde içerisinde, şaheseri Mekânın Poetikası'nın da bulunduğu edebî ve metafizikî altyapıyla oluşturmuştur. 1930'lu yıllar başta olmak üzere Sorbonne Üniversitesinde bilim tarihi ve bilim felsefesi üzerine uğraşan bir ekibin üyesi olarak Fransız epistemolojisine – bilgi bilim- yön vermiştir. Çağının çok önemli düşünürleri arasında yer alan Bachelard; Louis Althusser ve Michel Foucault gibi isimleri etkisi altında bırakmıştır.
Fransızların ünlü Marksist felsefecisi Althusser ve postmodernist felsefenin başat isimlerinden Foucault, onun epistemolojik yönsemesinden hayli etkilenmiş ve çalışma yöntemlerini Bachelard'ı kutub alarak inşa etmişlerdir.Bachelard'ın felsefi görüşlerinden metadan metafiziğe giden bir yol hâkimdir. Aşırı rasyonalist ve idealist görüşleri zamanla yerini tinselliğe bırakmıştır. Matematik okuyan bir felsefe ve edebiyat doktoru olarak çök yönlülük onun karakteristik özelliği halini almış ve eser yelpazesi üretken yıllarının katkısıyla genişlemiştir. Bachelard,19.yüzyılın son çeyreğinde doğmuş ve ilk gençliğini bu yüzyılın sonundaki gelişmeleri takip eden meraklı bir çocuk olarak geçirmiştir
Uzun sayılabilecek hayatına iki dünya savaşı ve soğuk savaşı sığdırması, eserlerindeki söylemin ve muhtevanın değişmesinde kilit rol üstlenmiş olabilir. Bilginin varlığı ve olasılığı üzerine gittiği epistemoloji alanı, onun zamanla tenden tine ya da diğer bir deyişle metafiziğe geçişine kaynaklık etmişe benziyor. Halihazırda ''Yaklaşık Bilgi Üstüne Bir Deneme'' adlı doktora teziyle felsefe alanında unvan kazanan Bachelard'ın şahikası ise; hiç tartışmasız 1957 yılında ilk baskısını yapan ''Mekânın Poetikası'' adlı eseridir. Eser; insanın aidiyet duygusunu mekan üzerinden sorgular. Mekânın zamandan daha etkili bir kavram olduğunu iddia ettiği eserinde; evler, çekmeceler, odalar, tavanaraları, balkonlar poetik yani şiirsel bir edayla sunulur.
Bahsettiği mekânları o mekana ait şiirlerle izaha duran Bachelard, dünya edebiyatı ve Fransız edebiyatının birçok isminden örnekler verir.Şiirselliğin mekanın detayları arasında gizli olduğunu söylerken mekan anlatısında oldukça şairane bir üslup takınmıştır. Dünyayı ve mekanı algılamamız için şairlere kulak vermemiz gerektiğini söyleyen ve formel bilimlerde eğitim almış bir felsefe profesörü olan Bachelard, şahsına münhasır görüşüyle insanlık tarihinin yüce değerlerinden biri olarak karşımıza çıkar.Bachelard,üzerinde gezindiğimiz bu dünyanın içinde ''ev''in değerine paha biçilemeyeceğini ve ruhun kabuğunun ev olduğunu iddia etmiştir.
Mekânın bir sığınaktan çok yaşamı dolduran ve yaşamı boşaltan bir edimini sunarken şiirselliğin ve anlamın kilit taşı olarak mekânı konumlar. Sonluluk yahut sonsuzluk kavramlarından üstün gördüğü mekânın, insan yaşamına kattığı değer konusunda kıyas kabul etmeyen görüşleriyle zihinleri açan ve insanlığa farklı bir vizyon sunan Gaston Bachelard, uzun ve verimli bir ömrün ardından 1962 yılında, 88 yaşındayken hayata veda eder. Bilim insanından şairaneliğe uzanan yoluyla başta Fransız sonraysa dünya felsefe tarihini etkileyen Bachelard, çok yönlülüğün avantajlarını insanlığa bıraktığı eserleriyle kanıtlamıştır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?