℃
Altın
%
Dolar
%
Euro
%
Bitcoin
%
Eth
%
Önümüzdeki 5 gün boyunca
BİYOGRAFİ
Ezber Bozan Bir Tarihçi: Halil İnalcık
19 Oca 2023
Bir isim düşünün ki hem fiilen tarihe tanıklık etmiş hem de ömrünü tarihi araştırmaya ve öğretmeye adamış. Yaşadığı hayatın her bir saniyesini değerlendiren bu isim hem Türk hem de Dünya tarihi açısından otorite isim olmayı başardı. “Tarihçilerin Kutbu” unvanı ile tanıdığımız Halil İnalcık, tarihi bir bilim insanı edasıyla ele alarak akademi dünyasında kendini sarsılmaz bir yere getirdi. Gelin bu önemli ismi ve hayatını hep birlikte inceleyelim.
2 Bardak
Türkiye’de romantik bir bakış açısıyla ele alınan tarihin ideolojik engellere takılarak aktarılması, toplum için oldukça zehirleyici bir eylemdir. Tarih, kaynaklara bağlı olmak zorundadır ve hikâyelerle aktarılamaz. Türkiye’de tarih söz konusu olduğunda aklımıza gelen ilk isim elbette bu alana ömrünü adamış Halil İnalcık’tır. İnalcık, Türk halkına tarihi gerçekleri kendine has metoduyla aktarabilen ilk isimlerden biridir. Birçok akademisyenin başta siyasi tarih olmak üzere ele almaktan korktuğu konuları ya da birçok tarihçinin âdeta masal tadında anlattığı Osmanlı Tarihini; teknik, belge ve yol gösterme yöntemleriyle aktararak, dünyada da sayılı tarihçilerden biri olmayı başarmıştır.
7 Eylül 1916 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelen Halil İnalcık, Kırım göçmeni Seyit Osman Nuri Bey ve Ayşe Bahriye Hanım’ın oğluydu. Tahsilinin ilk yıllarını 1923-1930 yılları arasında Ankara’da Ankara Gazi Mektebi’nde tamamlayan İnalcık, orta öğretiminin bir yılını Sivas Muallim Mektebinde devam etti. 1931 yılında Ankara Gazi Mektebi’ne dönerek orta öğretim tahsilini tamamladı. Lise eğitimini dönemin en iyi okullarından biri olan Balıkesir Necati Bey Muallim mektebinde 1935 yılında tamamlayan İnalcık, yüksek tahsiline Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya fakültesinde devam etti.
Tarih konusunda yetkinlik kazanmasına temel atan önemli isimler Fuat Köprülü, M. Göker ve B.S. Baykal’dan Yeni Çağ Tarih kürsüsünde eğitim aldı. Fuat Köprülü’nün dikkatini çekmeyi başaran Halil İnalcık, henüz üniversite öğrencisi iken eğitim asistanı olarak çalışmaya başladı. Bu çalışma onun akademik hayatında âdeta bir kilometre taşı oldu. 1942 yılında Tanzimat ve Bulgar Meselesi adlı tezi sayesinde Türkiye’de sosyo-ekonomik tarih yazıcılığının ilk isimlerinden biri oldu. 28 Nisan 1942 tarihinde Yeni Çağ Kürsüsüne asistan olarak atanan Halil İnalcık, 15 Aralık 1943 yılında “Viyana’dan Büyük Ricat’e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı” başlıklı teziyle doçent olmaya hak kazandı.
1945 yılında Ankara Üniversitesi’nde tanıştığı ve o dönem Arap Dili ve Edebiyatı bölümünde okuyan Şevkiye Işıl Hanımefendi ile hayatını birleştirme kararı aldı. Bu evlilik büyük bir aşk evliliği olsa da asıl önemi iki akademik dehanın bir araya gelmesiydi. Doktora çalışmalarından sonra alanını tamamen Osmanlı İmparatorluğu üzerine yoğunlaştıran Halil İnalcık, İstanbul’da Osmanlı Arşivleri ve Bursa Şer’iyye sicilleri üzerinde çalışmalara başladı. Bu çalışmaları sayesinde Türk tarihine yeni bir soluk getiren Halil İnalcık, 1947 yılında Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçildi.
1949 yılında Ankara Üniversitesi tarafından İngiltere’ye gönderildi. British Museum’da Türkçe yazmalar üzerine çalışan İnalcık, Calender of State Papers serisinde Osmanlı’ya ait kayıtları toplamaya ve arşivlemeye başladı. Londra Üniversitesi profesörlerinden Paul Wittek’in seminerlerine katılarak, B. Lewis, V. Ménage, V. Parry, E. Zachariadou gibi önemli tarihçilerle tanıştı. Dünyanın en önemli tarih arşivlerini İngiltere’de bulunan Public Record Office’te inceledi. 1950 yılında Paris’te gerçekleşen Milletlerarası Tarihi İllimler Konferansına katılarak, Annales okullarının kurucusu Fernand Braudel ile tanıştı.
İngiltere’den 1951 yılında dönen Halil İnalcık, Osmanlı arşivleri ve kaynakları üzerine çalışmalarına ara vermeden devam etti. Bursa Şer’iyye sicilleri üzerine çalışmalarını anlatan ve Osmanlı Tarihi hakkında önemli bilgileri içeren bir makale yayımladı. Osmanlı hukuku açısından önemli olan 280 defterlik arşivi tasnif ederek incelenebilir hale getirdi. (Bu tasnifler şu anda Bursa Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.)
2 Haziran 1952 yılında Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı – Kırım Hanlığı İş birliği tezini hazırlayarak profesörlük unvanı alan Halil İnalcık, 1953-54 yılları arasında Amerika Columbia Üniversitesi’nde ziyaretçi profesör olarak derslere katıldı. Burada Prof. Tibor Halasi-Kun ile yürüttüğü çalışmalar sayesinde Amerika’da ilk Osmanlı – Türk araştırmalarını başlatan isim oldu. 1956-57 yılları arasında Amerika’nın ünlü ailesi Rockefeller’lara ait vakfın bursuyla Harvard Üniversitesi’nde araştırmacı akademisyen olarak görev aldı. An Enclopaedia of World History adlı önemli eserin Osmanlı kısmı üzerinde çalıştı.
1957’de Türkiye’ye dönen Halil İnalcık, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Osmanlı, Avrupa ve Amerika tarihleri üzerine ders vermeye başladı. Bu tarihten itibaren gerek yurt içinde gerekse de yurt dışında birçok konferansa katılan Halil İnalcık, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü’nün kuruluşunda önemli rol oynadı. 1972 yılında tam otuz yıl çalıştığı Ankara Üniversite’sinden emekli oldu.
Sayısız konferans, kongre ve seminere başkanlık eden Halil İnalcık, 1973-1986 yılları arasında Chicago Üniversitesi’nde çalıştı. Emekliliğinden hemen sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde fahri doktora unvanı aldı. 1990- 92 yılları arasında Harvard ve Princeton Üniversitelerinde misafir profesör olarak çalıştı. 1991 yılında Türk Tarihine yaptığı eşsiz katkıları nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından Yüksek Hizmet Madalyası ve Diploması almaya hak kazandı.
25’ten fazla kitabın 300’den fazla makalenin yazarı olan Halil İnalcık, tarih alanında geliştirdiği metodoloji sayesinde hem dünyada hem de Türkiye’de tartışmasız en önemli tarihçilerden biri oldu. Tüm çalışmalarında belgeyle doğrulanmış bilgilere yer veren Halil İnalcık, sosyolojik ve ideolojik tarih anlayışının değişmesini sağladı. Atatürk’ü kendi döneminde inceleme fırsatı yakalayan Halil İnalcık, Cumhuriyetin kurucusunun tarih içindeki yerinin doğru bir şekilde anlaşılmasını sağladı. Sayfalarca anlatılabilecek akademik başarılarının ardından Türkiye’nin en önemli ve en büyük tarihçisi olarak dimağlarda yerini aldı. 2016’da tam 100 yaşında hayata gözlerini yuman Halil İnalcık, ilime adanmış bir ömrün, hiçbir saniyesini boşa harcamadığı bir asrın mimarı olarak tarihe geçti. Bilginin ışığı bizimle olsun.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?