SPACE
Euclid Uydusu Karanlık Enerji Peşinde
14 Tem 2023
Öklid ya da Euclid, karanlık evrenin en derin sırlarını açığa kavuşturmak üzere fırlatıldı. Bu çok gelişmiş uydu sayesinde kozmoloji ve astronomideki cevaplanmamış pek çok sorunun yanıtı bulunabilir. Ya da daha çok soruyu ortaya çıkarabilir. Bu uydunun neler yapacağını ve gelecekte neler olacağını sizler için derledik.
2 Bardak
Öklid, adını M.Ö. 300 dolaylarında yaşayan ve geometrinin babası olarak bilinen Yunan matematikçi Euclid’den alıyor. Geometri ile karanlık enerjinin nasıl bağlantısı var diyebilirsiniz. Kozmologlar, maddenin ve enerjinin yoğunluğunun evrenin geometrisiyle ilişkili olduğunu düşünüyor. Bu nedenle uyduya onun adı verilmiş.
Euclid uzay aracı 4,5 metre uzunluğunda ve 3,1 metre çapında bir teleskop aslında. 2 tona yakın ağırlığı ve 1,2 metre çapında bir aynası bulunuyor. Yaklaşık 500 milyon euroya mal olan araç, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önce, Rusya’nın fırlatması yönünde anlaşılmıştı. Savaş sonrasında fırlatma SpaceX şirketi tarafından devralındı. 600 megapiksel çözünürlükte bir optik kameraya ve derin uzay gözlemleri için de 65 megapiksel kızılötesi kameraya sahip. Elde edeceği görüntüleri, İspanya'daki 35 m çanak açıklığına sahip Cebreros yer istasyonuna gönderecek.
Euclid Uzay Aracı 1 Temmuz 2023 tarihinde ABD’nin fırlatma üssü Cape Canaveral Florida’dan fırlatıldı. SpaceX Falcon 9 roketi kullanılarak fırlatılan uzay aracı Yer'den tam 1,5 milyon kilometre uzağa yerleşecek. Lagrange noktası olarak bilinen bu noktayı daha öncesinden de hatırlıyoruz. James Webb ile aynı noktaya gidecek olan Euclid uzay aracı, Güneş’in radyasyonundan olabildiğince uzakta bulunacak.
Bu tür uzay araçlarında yer alan çok hassas ölçüm cihazlarının hiçbir şeyden etkilenmemesi gerekiyor. En küçük bir ışınım bile verileri etkiliyor. Müdahale edilebilir olması ve çeşitli mühendislik nedenlerinden dolayı en iyi yörünge burası. Bir nevi Yer’i arkasına alarak uzayın en derin köşelerine gözünü dikecek, tıpkı James Webb gibi.
Sıcaklığın yarattığı sinyal etkisini ortadan kaldırmak için teleskoplar ya da algılayıcılar gibi hassas aletler çok düşük sıcaklıklara kadar soğutulur. Uzay aracı tasarlamak ve onu tamamlamak yeterince büyük bir işken bir de onu milyon kilometre uzağa fırlatmak... Mühendisliğin sınırlarını zorlayan bilim insanları daha önce yaşadıkları bazı sorunları yaşamamak için çok ışkı çalıştılar. Örneğin 2013 görevlerinden biri olan Gaia uzay aracında soğutma sistemlerinden kaynaklı nem oluşumu meydana geldi. Benzer sorunu Euclid’de yaşamak, tüm görevi riske atabilir.
Fırlatıldığı andan itibaren asıl heyecan ve çalışma temposu başlıyor. Yaklaşık 1 ay sürecek olan yolculuk sonrasında yörüngeye tam oturması gerekiyor. Bu yolculuk sırasında sözünü ettiğimiz nem sorununu yaşamamak için uzay aracı yüzü Güneş’e bakacak şekilde ilerleyecek. Yerini almasının ardından kalibrasyon süreci de birkaç ay sürecek ve ilk verilerin analiz edilmesi bu sürecin sorunsuz atlatılmasına bağlı olacak.
Günümüz koşullarında gelinen yüksek teknoloji ve üstlenilen görevlerin büyüklüğü göz önüne alındığında bütçeler inanılmaz sayılara çıkabiliyor. Üstelik yalnızca parayla da değil bilimsel dayanışma ile bazı durumların üstesinden gelinebiliniyor. Dolayısıyla büyük projelerin çok ortaklı olması kaçınılmaz oluyor. NASA’nın katkılarıyla ESA tarafından inşa edilen ve tümüyle Avrupa’ya ait bir proje Euclid Uzay Aracı. 13 Avrupa ülkesi, ABD, Kanada ve Japonya’dan katkıların olduğu bu proje tüm insanlık için çalışacak. Peki Euclid ne yapacak?
Euclid uzay aracının ana hedefleri evrenin temel fiziksel yasalarını sorgulamak ve evrenin nasıl ve neyden oluştuğunu keşfetmek. Bunların yanı sıra kozmik ağ yapısı ve tarihi, karanlık maddenin doğası, evrenin genişlemesinin zamanla değişimi, karanlık enerjinin doğası ve yerçekimi anlayışımızın doğru olup olmadığı sorularına da yanıtlar aranacak.
Gökyüzünün 3’te 1’inden fazlasına bakacak olan Euclid, 10 milyar ışık yılı uzağa ve tabii ki geçmişe bakmış olacak. Dördüncü boyut olarak zaman katmanının da işleneceği 3 boyutlu bir evren haritası çıkaracak. Bu harita sayesinde evrenin işleyişi, genişlemesi, ilkel zamanlarının süreçleri daha net anlaşılmış olacak.
Karanlık enerji, evrenin genişlemesini daha da hızlandırırken; karanlık madde ise yapıların büyümesini yönetiyor ve üstelik onları bir arada tutuyor. Kozmosun bu dengesi içinde dinamiklerin nasıl işlediği merak ediliyor. tarih boyunca insanlık hep sorular sormuştur. Neden var olduğumuz ve nereden geldiğimiz konusunda. Uzay çalışmalarının amacı bunları cevaplamakken belki de daha fazla soruyu bizler için hazırlıyor. Evren nedir? Neyin içinde yer alır? Evren neyden meydana gelir? içinde yaşadığımız zerre boyutundaki dünyamıza sıra gelmeden önce çözmemiz gereken çok soru ve sorun var gibi.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?