Dijital Dünyada Evrimleşen Bir Kavram: Eşik Bekçiliği (Gatekeeping)

Eşik bekçiliği ya da Gatekeeping kavramı ilk olarak Alman psikolog ve sosyal psikolojinin öncülerinden Kurt Lewin (1890-1947) tarafından ortaya atılır. Lewin bu kavramı, insan davranışını ve yaşam alanının bütününü göz önünde bulundurarak anlamaya çalışırken geliştirir. Daha çok kişisel algıya ve bir kişinin kendi dünyasını (fiziksel, zihinsel ve sosyal) anlamlandırabilmek için anılarını, arzularını ve hedeflerini göz önünde bulundurarak, sosyal psikolojinin etkilerini anlamaya çalışır. Çalışmalarında "eşik bekçiliği" olarak adlandırılan kelimeyi literatüre kazandırır. İlk başta psikoloji ve sosyal psikoloji alanında yaygın olarak kullanılan eşik bekçiliği, daha sonra kitle iletişiminin özel bir çalışma alanı olması nedeniyle (büyük ölçüde kitlesel yayın teknolojisinin ortaya çıkması nedeniyle) medya ve gazetecilik alanına taşınır. Günümüzde ise iletişimin temel teorilerinden biri olarak bilinir.

Yeni medya olarak tabir edilen internet haberciliği ve sosyal medya her konuda olduğu gibi habercilik anlayışını ve kitle iletişim yöntemlerini etkilemektedir. Fakat bu etki ne yazık ki olumlu değil, aksine olumsuz bir sistemin temellerini atar. Geleneksel medyada edilgen pozisyonda bulunan kitle, yeni medyanın yaygınlaşması ile birlikte etkin bir hale gelir. Eşik bekçiliği kavramı artık medya otoritelerinin değil sosyal medya ve haber portallarını kullanan halkın elindedir. Halkın özgür bir şekilde üretilen haberlere yorum yapması elbette fikir özgürlüğü açısından makuldür. Fakat fikir özgürlüğü her çeşit sosyo-kültürel alt yapıya da özgürlük tanımaktadır. 

Twitter başta olmak üzere birçok sosyal mecrada insanlar, her türlü duruma ve olaya yorum yapabilme özgürlüğüne sahiptir. İnternet üzerinden yayınlanan haberlerin eşik bekçileri artık kitle iletişimin ilk hedefi olan okuyucuların kendisidir. Amerikalı akademisyen Noam Chomsky’nin Medya Gerçeği adlı eserinde ifade ettiği demokratik toplumlardaki “rızanın imalatı” tekniği eşik bekçiliğinde temel alınan düşünceyi vurgular. Chomsky’ye göre mevcut otoritenin, yönettiği halk üzerinde bir fikri aşılamak için şiddete ya da zorlamaya başvurmadan kitle iletişim araçlarını profesyonel bir şekilde kullanabilmektedir. Elbette Chomsky bu yöntemi desteklemez fakat kitle iletişim araçlarında eşik bekçiliği kavramının ne kadar önemli ve etkili olduğunu vurgular.