tiyatro hemhal internet sitesi
KÜLTÜR/SANAT

Büyülü Bir Adaptasyon: Sevgili Arsız Ölüm Dirmit

26 Eki 2021

Bundan birkaç ay önce Tiyatro Hemhal ile Emek Tiyatrosu’nun ortak bir atölyesine katıldım. “Sayfadan Sahneye, Sahneden Sayfaya” adındaki atölyede genel olarak uyarlama nedir üzerine tartıştık ve Tiyatro Hemhal’den Nezaket Erden, Hakan Emre Ünal ve Ayşe Draz kendi deneyimleri üzerinden bize adaptasyonu anlattılar.

2 Bardak
Aldığım notlara baktığımda adaptasyon için yaptıkları en genel tanım şu şekilde: “farklı bir medyumdan eseri (şiir, roman vs.) tiyatronun kendi mekanizmasında işleyecek hale gelecek şekilde yorumlamak ve tercüme etmek.” Bunun yanında özellikle altı çizilen bir başka konu da kaynağa yaklaşımla alakalıydı. Öyle ki dediklerine göre, kaynağın metne yaklaşımlarını sabit değil de geniş tutmak, adaptasyon yapma sürecinde o kaynak metnin dünyasını kavramak noktasında daha verimli oluyor. Bu şekilde uyarlama mantığını ve kendi yöntemlerini anlattıktan sonra kendi yaptıkları işler üzerinden örneklemelerle devam ettik. Bunlar da Sevgili Arsız Ölüm-Dirmit ve Tırnak İçinde Hizmetçiler oyunları idi.

Tırnak İçinde Hizmetçiler oyununu daha göremediğim için onun hakkında pek bir bilgim yok ama şunu söyleyebilirim Hemhal’in ikinci oyunları olan bu oyun da bir adaptasyon metni. Jean Genet’nin Hizmetçiler oyunundan uyarlanan bu oyunda da kaynak metindeki sorunları tutarak iki hizmetçi üzerinden bir anlatı gerçekleştirdiklerini anlatmışlardı.


tiyatro hemhal internet sitesi
Sevgili Arsız Ölüm Dirmit’in sürecini anlatırken fikrin çıkış noktasının Tiyatro Hemhal kurulmadan çok önceye gittiğini söylediler. Nezaket Erden’in yüksek lisans zamanlarına denk gelen bu dönemde, katıldığı bir atölye için bir romandan kadın bir karakter bulup onun ağzından bir monolog yazmalıymış. Bu şekilde başlayan arama sürecinde birçok farklı kaynak metne gittiyse de içine sinen bir roman bulamamış, ta ki bir kitapçıda rafta Latife Tekin’in Sevgili Arsız Ölüm romanını görene kadar. Kendi anlattığına göre romanı görüp eline almış ve biraz okuduğunda bunun istediği kitap olduğuna karar vermiş. Bir gecede kitabı bitirdiğinde Dirmit karakterine tutulmuş ve yapması gereken ödevi Dirmit ağzından bir monologla yapmış. Sonra bu monolog bir projeye dönmüş ve Nezaket Erden’in sürecine Hakan Emre Ünal dahil olmuş, böylece de oyunları Sevgili Arsız Ölüm Dirmit doğmuş ve ilk kez Kadir Has’ta bitirme projeleri olarak göstermişler.
Romanı ellerine alıp bundan bir oyun yaratma sürecini anlatırken altını çizdikleri belli başlı konulardan birisi de karakterin yaratımında gittikleri yol olmuş. Nezaket Erden başta karakteri seçerken kendi hayat hikayesiyle olan paralellikler yüzünden karaktere gerekli uzaklığı yakalayamamaktan korkmuş. Bunu çözmek için çeşitli yöntemlere başvurmuşlar. Onlardan biri de, karakterin cümlelerinden bağımsızlaşarak anlatıcının cümlelerini keşfetmek için yaptıkları doğaçlamalarmış.

tiyatro hemhal internet sitesi
Doğaçlamaların yanı sıra romanı daha iyi anlayabilmek için bazı haritalar çıkartmışlar kendilerine, bunlar ilişkiler ve olaylar haritaları olmuş. Bunun sonunda zaten artık çoğu noktasını çözdükleri bir dünyayla karşı karşıya kalmışlar ve o dünyayı anlamış olmak, karakteri anlamayı kolaylaştırmış, karakteri anlamak da metnin ortaya çıkış sürecini rahatlatmış.

Metni ortaya çıkartma süreci ile ilgili en zorlandıkları noktayı anlatırken ilk bahsettikleri konu, kaynak metin olarak, Latife Tekin gibi güçlü bir kalemin metnini anlamlandırmak ve yazarın dilini keşfetmenin zorlukları olmuş. Bunu atlatmak için daha teknik bir yerde kalmışlar ve dilin teknik özelliklerini keşfe çıkmışlar (Tanrı anlatıcı bir dil kullanımı, büyülü gerçekçi anlatı gibi). Bir de ana metnin esas çatışmalarını anlamaya çalışmışlar. Böylece metni anlayıp yorumlamak daha kolaylaşmış.
 
Ben hem romanı okuyan hem de oyunu izleyen bir insan olarak atölyede bize anlattıkları konuları tek tek rahatlıkla anlayabildim. Kısaca her noktanın üzerinde durmaya çalıştım ki, eğer siz de romanı okuduysanız hemen ilk gösterime bilet alın ve bu büyülü gerçekçi yazılmış romanın nasıl büyülü bir adaptasyonu yapıldığına hayran kalın.
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?