BUSINESS
Asttan Üste Mobbing
28 Tem 2023
Mobbing, genellikle üstlerden astlara yapılan bir tür psikolojik taciz olarak karşımıza çıkar. Fakat göz ardı edilemeyecek kadar karşılaşılan bir diğer durum ise astların üstlerine gerçekleştirdiği mobbingdir. Bu yazımızda bahsi geçen mobbingin nasıl yapıldığını, gözden nasıl kaçtığını ve neden hiç konuşulmadığını sizler için ele aldık.
2 Bardak
Mobbing, işyerinde bir veya birkaç kişi tarafından, kişileri bıktırmak adına bir kişiye sürekli olarak yapılan psikolojik taciz olarak tanımlanıyor. Çalışma koşullarının yeterince zor olduğu günümüz şartlarında ailemizden daha fazla zaman geçirdiğimiz insanların bu davranışları çoğu zaman amacına ulaşıyor ve kişiyi usandırıyor. Sonuç, isteksizce iş bırakmalar, konum değiştirmeler veya başka türlü önlemler/engellemeler olabiliyor. Yine dile getirelim ki mobbingi sıklıkla çalışanlar üzerinde duyuyoruz. Yani üstler astlara gerçekleştiriyor bu mobbingi. Peki ya tam tersi mümkün değil mi?
Mobbing kavramın 1984 yılında ilk tanımlayan Gustafsson ile Leymann bunun sağlığı tehdit eden bir faktör olduğunu olarak tanımlamışlar. Geniş hatlarıyla ele aldığımızda önce zihinsel sağlığı etkileyen ve ardından çeşitli nedenlerle dolaylı olarak beden sağlığını da etkileyen bir durum olduğunu görüyoruz. Astlar ve üstler arasında olduğu kadar yatay yönde yani aynı çalışma statüsüne sahip insanlar arasında da mobbingin var olduğunu söyleyebiliriz. Üstlerden astlara, kötü amaçlı, kısıtlayıcı, bıktırıcı, hayatı zorlaştırmaya yönelik davranışlarda bulunulduğunu görüyoruz. Yazımızın ana konusunu oluşturan durumda ise çalışanların üstlerine uyguladığı mobbing biçimlerini ele alan bir çalışmayı örnek göstereceğiz.
Bu çalışmada bir devlet üniversitesinde uzun yıllardır görev yapan 12 idari personel örnek alınarak mülakatlar yapılmış. Bu kişileri tercih etme nedenleri arasında; kurumda uzun yıllardır görev yapıyor olmaları, üst düzey yönetici konumunda bulunmaları, konuyla ilgili araştırmaya açık olmaları ve konumuzun direkt öznesi konumunda olmaları sayılabilir. Kullanılan yöntemlerden elde edilen bilgiler analiz edilmiş ve sonuçlar iletişim yoluyla, davranış yoluyla, engelleme yoluyla, konumu saymama ve güvensizlik vererek mobbing olmak üzere 3 ana başlıkta incelenmiş. Alınan cevaplara göre çalışanların üstlerine uyguladığı mobbing türlerini şu başlıklar altında açıklayabiliriz.
İletişim Yoluyla Alttan Üste Mobbing
Üst düzey yöneticilerin astlarından küçük düşürücü söylemler aldığı, bu durumun kişiyi hem üzmesi hem de kendi konumunu sorgulamasına yol açtığı belirtiliyor. Astlarıyla iletişim kurmakta zorlanan bir yönetici söylediklerinin yanlış anlaşılmasından çekindiğini ifade ediyor. Bazı yöneticiler ise çalışanlarından tehditlere varan sözler duyduğunu söylüyorlar. Daha sonra yönetici ise buna neden izin verdiğini sorguluyor.
Yöneticiler, astlarının kendisi hakkında dedikodu yaptığını hatta bazılarının ölüm tehditi bile savurduğunu dile getiriyor. Hakaret içerikli sözleri neredeyse duymaya alıştıklarını ve ne söylerlerse söylesinler çalışanlar tarafından zorlama, emir, hakaret gibi algılandığını belirtiyorlar. Bu yöneticiler duydukları kabul edilmez sözleri duymamazlıktan gelmekten başka çareleri olmadığını söylüyorlar. Çünkü kamu kurumunda çalıştıkları için özel sektör gibi iş değiştiremiyorlar.
Davranış Yoluyla Asttan Üste Mobbing
Davranış şeklinde ise astların üstlerine parmak sallamak gibi tehdit içeren ifadelerle davranışlar sergilediği görülüyor. Bir başka davranış türünde ise yöneticinin kendi yöneticilerine sunacağı raporu astlarından istediğini fakat onların hazırladığı raporun bilinçli şekilde son derece kötü olduğunu söylüyor. Kaba davranışlar, el kol hareketleri, arkadaş gibi olma, sabote edilme, bedensel üstünlük sergileme gibi diğer davranışlar da astların üstlerine uyguladıkları davranış mobbingine örnek gösterilebilir.
Engelleme Yoluyla Asttan Üste Mobbing
Herhangi bir toplantıda, yöneticinin üstlerine sunulacak raporlarda bilinçli şekilde ona muhalefet ederek kötüleyici davranışlarda bulunma engelleyici mobbing olarak sayılıyor. Astlardan istenilen işlerin yarım yamalak ve eksikleriyle yapılması, şikâyet etmesi, örgütlenmeleri, işlerini engellemeye çalışmaları, söz geçirememeleri gibi durumlar, yöneticilerin engellenerek mobbinge maruz kaldığı durumlar.
Konumunu Saymayarak Asttan Üste Mobbing
Verilen görevleri yerine getirmeyen astlar, üstlerine konumlarını sorgulatıyorlar. Verilen işi saygıyla değil yalnızca emir olduğu ve mecbur kaldıkları için yapıldığını gösteriyorlar. Yani bir yöneticinin fikirlerini beğendikleri veya saygı duydukları için o görevi yerine getirmiyorlar. Birçok yönetici zorunlu otorite olmadan astların işlerini yapmayacağını söylüyor ve bunu biliyor.
Güvensizlik Vererek Asttan Üste Mobbing
Astların üstlerine dostça yaklaşmalarında bile bir güvensizliğin yattığını söylüyor yöneticiler. İlk fırsatta yöneticilerini indirmeye çalışan ama iyi görünen insanlar olduklarını belirtiyorlar. Astların davranışlarının genel olarak düşmanca olduğunu ve karşılıklı saygı gerektiren ortamlarda dahi bunun olmadığını söylüyorlar. Astların bir görevi ya da güzel görünen bir şeyi yalnızca çıkarlarına yönelik yaptıklarını biliyorlar.
Sonuçta yaygın olarak kabul görmüş mobbing tanımına göre yalnızca patronların çalışanlara mobbing uyguladığı algısının doğru olmadığını görüyoruz. Yatay olarak da çalışanların birbirine mobbing uyguladığı ortamlar var ama çalışanların patronlarını yıldırdığı ortamlar da azımsanmayacak kadar çok. Galiba burada son sözü psikologlar söylemeli. Kişisel önyargıların olmadığı, egoların havada uçuşmadığı, hormon seviyelerinin tavan yapmadığı, saygı ve sevginin korunduğu ortamlar için daha gidecek çok yolu var insanlığın.
Kaynak:
Canan Yılmaz, Mobbing Üzerine Nitel Bir Araştırma: Astlardan Üstlere Uygulanan Mobbing, Sosyal Ve Beşeri Bilimleri Dergisi, Cilt: 12 No: 1 Yıl: 2020 Issn: 1309 - 8012 (Online).
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?