Anadolu'nun Gizemli ve Işıklı Topluluğu: Luviler

Asırlar boyunca  Anadolu’da birçok farklı topluluk yapmıştır. Tarih derslerinde serüvenine tanık olduğumuz Anadolu’da hangi halkların yaşadığına dair de detaylı araştırmalar bulunur. Ancak bazı topluluklar Anadolu’da yaşadıkları bilmesine rağmen kendi içlerinde gizemlerini korumuştur. Bu halklardan biri de Luvilerdir. Luviler hakkında Aleviliğin kökenini oluşturdukları, Işık insanları oldukları gibi bazı tahminler bulunsa da kesin bilgiler bulunmuyor. Hititlerin başkenti olarak bilinen Hattuşa’da bulunan çivi yazılarına göre Luvilerin yaşadığı ve Luvi diliyle konuşulan bölgeye Luwinya deniliyordu. M.Ö. 2000’li yıllarda, sonradan Helenlerin yerleşeceği bu bölge Luvilere aitti. Bu nedenle Luvilerin Antik Yunan kültürünün oluşumuna da önemli katkıları olduğu iddia ediliyor. 

Luviler Batı ve Güneybatı Anadolu’ya kültürel izler bırakarak kendilerinden sonra gelen halkların gelişimine de katkı sağlamışlardır. Luvilerin konuştuğu ve Hint-Avrupa dil ailesine bağlı olduğu kesinleşen Luvicenin de uzun süre kullanılmaya devam ettiği biliniyor. Geç Hitit kent devletlerinin anıtlarında sıkça Luvice ifadelere rastlanmıştır. Bazı bilim insanları Anadolu’ya nereden geldikleri ve nasıl kayboldukları belli olmayan bu topluluğun Balkanlar’dan ya da Kafkasya’dan gelmiş olabileceğini düşünüyor. Ancak böyle bir göç ve yerleşme olup olmadığına dair kesin bulgular elde edilebilmiş değil. Öte yandan İngiliz Colin Renfrew gibi bazı bilim insanları Hint-Avrupa kökenli dillerin Anadolu’da çok önceden beri var olduğunu bu nedenle de Luvilerin başka bir yerden gelmediklerini savunuyor.

Anadolu’da Luvice isimlere ilk rastlanan yer ise Asurca çivi yazılı tabletler. Aynı tabletlerde Hattice, Hurrice ve Hititçe kişi isimlerine de rastlanması bu toplulukların yakın zamanlarda Anadolu’da var olduğu düşüncesini güçlendiriyor. Elde edilen tüm bulgular Hattiler gibi Luvilerin ve Hititlerin de en geç M.Ö. 2000 senesinde Anadolu’nun yerleşik halklarından olduğunu gösteriyor. Bazı araştırmalar Luvilerin bu halklar arasında en yüksek statüye sahip halk olabileceğini gösteriyor. Bunun nedeni ise Hattuşa krallıklarının dahi Luvice kökenli isimlere sahip olması. Hitit kaynakları incelendiğinde Luvi kökenli bu isimlerle bilinen krallıkların nasıl Hattuşa aristokrasisine girdikleri de görülür. Genellikle darbe yaparak ya da evlilik yoluyla krallık yönetimlerine dahil olan Luviler, kendilerini Hitit halkının arasına sokmayı başarmışlardır.

Bugün elde edilen tüm kaynaklar Luvilerin varlığını ve hatta yayılışını destekler niteliktedir. Bulgular Luvilerin Anadolu’nun bir ucundan diğer ucuna yayıldığını ve dil açısından da Anadolu’da Hititçe’den Luviceye doğru giden bir değişim yaşandığını gösterir. Hatta hiyeroglif ile yazılmış kraliyet kararnamelerinde kullanılan tek dil yine Luvicedir. Luvilerin güçlü bir topluluk olduğuna dair bir diğer ipucu da aristokraside görev alan birçok ismin Luvice olmasıdır. Bilim insanları Luvilerin haklarında çok daha fazla şey bilinen Hititlerden çok daha büyük bir topluluk olduğunu fark etmişlerdir. Apollon, Artemis gibi birçok Tanrı ve Tanrıça ismi de Luvice kökenli. 

Luviler kayıtlarda hiçbir zaman bir devlet olarak anılmasalar da bulgular onların bilim, sanat, felsefe gibi alanlarda o dönem var olmuş devletlerin hepsinden daha ileride olduklarını gösteriyor. Bu da aslında onları ışıklı bir halk yapan özelliklerin başında geliyor. Anadolu’daki 340 yerleşim yerini ilk kez kayıt altına alan topluluk olan Luviler’in kayıtlarda ulaşılandan çok daha büyük bir topluluk olduğu düşünülüyor. 

Kaynak: https://kayiprihtim.com/dosya/luviler-kimdir/

https://arkeonews.com/anadolu-topraklarinda-yasamis-gizemli-halk-luviler-kimdir/

https://www.bilimseldunya.com/anadolunun-isik-insanlari-luviler-kimdir/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Luviler