Türkiye’den Sosyal Girişim Örnekleri

09 Oca 2022

Sosyal girişimcilik Türkiye’de henüz oldukça yeni bir alan olmasına karşın sosyal girişimlerin sayısı azımsanamayacak ölçüde. Her biri yarattıkları iş modeli ile toplumsal ve çevresel meseleleri çözmek üzere çalışıyor. Türkiye’de görece uzun süredir faaliyet gösteren öncü nitelikteki sosyal girişimlerin bazılarını gelin yakından inceleyelim.

Miray Gülsoy

2 Bardak

Sosyal girişimlerin her biri farklı toplumsal ve çevresel meseleleri mercek altına alarak anlamlı ve kalıcı çözümler geliştirmek üzere çalışıyor. Yaptıkları işlerle etki yarattıkları gibi bu işleri yapma biçimleri de benzer bir etki yaratıyor. Neredeyse her biri başkaları tarafından kopyalanabilir bir iş modeli yaratmaya çalışıyor ve bunları açık kaynak olarak paylaşıyor. 2019’da yapılan bir araştırmaya göre Türkiye’de yaklaşık 9.000’i aşkın sosyal girişim bulunuyor. Bunların büyük çoğunluğu kadın öncülüğündeki girişimler. Öte yandan bu sosyal girişimlerin kurucuları ve çalışanları ise büyük ölçüde genç yaşlarda. Bu özellikleri dolayısıyla sosyal girişimleri yeni çağın girişimleri olarak nitelendirmek de mümkün. 

Türkiye’de öncü nitelikteki bazı sosyal girişimler:

BBOM

 BBOM (Başka Bir Okul Mümkün) Derneği
BBOM, yenilikçi bir eğitim modeli sunuyor. Küresel standartlara uygun, düşük maliyetli, demokratik, çevre dostu ve işbirliğini temel alan okul modelini Türkiye’de yaygınlaştırmayı amaçlıyor. Türkiye’de yaygın olarak kabul gören eğitim sistemi, ister özel ister devlet okullarında, oldukça ezbere dayalı, uyum sağlamayı teşvik eden ve yaşamın kendisinden oldukça epey niteliklere sahip. BBOM geliştirdiği yenilikçi eğitim modeli ile tüm bunları değiştiriyor.

Çocukları ve ihtiyaçlarını merkeze alarak; deneyerek öğrenmeyi, demokratik eğitim modellerini, doğa ile iç içe yaşamı, sorgulayıcı düşünmeyi teşvik ediyor. 2012 yılında kurulan BBOM kar amacı gütmeyen bir dernek olarak faaliyetlerini sürdürüyor. BBOM Derneğine bağlı ise yaklaşık 8 tane kooperatif var. Bu kooperatifler BBOM modelini benimseyen okullar. BBOM kendisi bizzat bu okulları açmak yerine, velilerin açmasını teşvik ediyor. Böylelikle her okul BBOM’a bağlı olduğu kadar özerk niteliklere de sahip. Örneğin Ankara’da bulunan Meraklı Kedi İlkoukulu yada Eskişehir’deki Uçan Bisiklet İlkokulu BBOM Derneğine bağlı kooperatifler. (Tatlı bir bilgi: Okul isimlerini çocuklar seçiyor.)

Turmepa

Turmepa (Deniz Temiz Derneği)
1994 yılında kurulan Turmepa, denizleri temiz tutmayı amaçlayan bir sosyal girişim. Bu amacını ise oldukça bütüncül ve çeşitli faaliyetlerle gerçekleştiriyor. Turmepa markalı deniz dostu temizlik ürünleri satıyor. Bu ürünlere yaygın marketlerden erişmek mümkün. Ürünler bitkisel, çevre dostu, paraben, klor gibi maddeleri içermeyen ve doğada çözünebilir niteliklere sahip. Temizlik ürünlerinin paketleri de benzer biçimde çevre dostu ambalajlarda satılıyor.

Bu ürünlerin satışından elde edilen gelir, derneğin deniz kirliliğini önlemek üzere yürüttüğü diğer faaliyetlerinde kullanılıyor. Turmepa, bir yandan da atık toplama gemileri işletiyor ve eğitim faaliyetleri düzenliyor.

Otsimo

Otsimo 
Otsimo, özel eğitim gereksinimli çocuklar için oyunlaştırılmış eğitimler hazırlıyor. Türkiye’de özel eğitimin standardize bir uygulaması olmadığı gibi mevcut uygulamalar da oldukça yetersiz. Nitelikli eğitime ise maliyeti dolayısıyla maalesef herkes erişemiyor. Otsimo da bu engeli yarattığı uygulama ile aşmayı amaçlıyor. 

Özellikle otizmle yaşayan okul öncesi çocuklar olmak üzere, ihtiyaç duyan herkesin kolaylıkla özel eğitime erişmesi için çalışıyor. Telefonunuza indirerek kullanabileceğiniz uygulamanın Türkiye ve yurt dışında 80.000’i aşkın kullanıcısı bulunuyor.

Teyit

Teyit
Bilgi kirliliğini azaltmak ve önlemek üzere çalışan bir doğrulama platformu olan Teyit, Türkiye’deki en başarılı sosyal girişim örneklerinden bir tanesi. İnternette yer alan şüpheli bilgileri inceliyor, teyitliyor ve doğru bilgiyi paylaşıyor. 

Kendileri bizzat bu bilgileri teyitledikleri gibi, yolu kendileriyle kesişen herkesin de şüpheli bilgileri teyit etme becerilerini geliştirmek için çalışıyorlar. Dolayısıyla kullandıkları neredeyse tüm yöntemlere açık kaynak olarak erişmek mümkün. Amaçları bilgi kirliliği konusunda farkındalık yaratmak ve herkesin bu problemin çözümünde etkin rol almasını sağlamak. İnternet sitesi ve sosyal medya platformları dışında da uluslararası ve yerel kuruluşlarla çeşitli projelerde işbirliği yaparak etki alanlarını genişletmek üzere çalışıyorlar.

Anlatan Eller

Anlatan Eller
Anlatan Eller, işitme engeli ile yaşayan bireylerin diğer herkesle benzer fırsatlara erişmesi için çalışıyor. İşitme engeli ile yaşayan topluluklar ile şirketler, topluluklar, bireyler arasında köprü kuruyor. Türkçe işaret dili dersleri düzenliyor ve bu derslerin büyük çoğunluğu işitme engeli ile yaşayan öğretmenler tarafından veriliyor. Böylelikle istihdam yaratmayı ve istihdam alanlarını artırmayı da amaçlıyor.