ZOOM
Paranın Travması
Travma denildiğinde öncelikle aklımıza büyük felaketler, savaşlar, kazalar, cinsel istismar vb. olaylar geliyor. Her ne kadar bu ve benzeri deneyimler travmatik olsa da, herhangi bir yaşantının travma olarak adlandırılması için herkesin uzlaştığı bir büyüklüğe sahip olmasına da gerek yok. Kimileri için dışarıdan travmatik gözükmeyen bir deneyim, birileri için oldukça travmatik olabilir. Yani travmalar; yaşadığımız deneyimlerin şiddeti kadar, o deneyimleri bizim nasıl yaşadığımızla da ilgilidir. Uzun süre maruz kalınan stres, baskı, eleştiri, duygusal istismar, kaotik aile yapısı, kronik hastalıklar gibi dışarıdan kolaylıkla görünmeyen yaşantılar da, travma olarak adlandırılabilir. Hayatımızın her yerinde olan para da pek tabii bir travmaya dönüşebilir. Gelin, paranın travmatik yüzüyle tanışalım.
Yayın Tarihi :10 Kas 2021
Süre :2.5 Bardak
Para günlük hayatımızın olağan bir parçası. Dolar'ın ve Euro'nun artışını günden güne takip ettiğimiz Türkiye gibi ülkelerde ekonomik kaygılar yaşamak ise sıradan bir Salı günü. Dolayısıyla “Herkes geçim derdinde. Bunun neresi travmatik olabilir?” diyebilirsiniz. Veya “Ne de olsa dünya fırsatlarla dolu, e o zaman para kazansınlar.” demek de mümkün. Fakat bir insan çocukluğundan beri para ile ilgili bir problem yaşıyorsa yetişkinliğinde de para ile ilişkisi problemli olabilir. Ya da yaşadığı başka travmatik bir olay dolaylı olarak parayla ilişkisini de etkileyebilir. Dolayısıyla problem ve çözüm dışarıdan basit bir finansal düzenleme olarak gözükse de o kişi için gerçeklik bu kadar kolay olmayabilir.
Araştırmacı psikolog Dr. Galen Buckwalter, finansal travmayı şöyle tanımlıyor: “İnsanların ani maddi kayıplar veya yetersiz maddi kaynaklar karşısında yaşadığı kronik stres ile baş edemedikleri zaman deneyimledikleri fiziksel, duygusal ve bilişsel eksikliklerdir." ve devam ediyor: "İnsanın iş ve ev hayatındaki normal işlevlerini yerine getirme becerisini baltalar ve varoluşunun birçok alanında da kendini gösterir."
Para her ne kadar yalnızca bir araç olsa da yaşamda hareket etmemizi kolaylaştırdığı yadsınamaz. Yeterli maddi kaynaklara sahip olmadığımızda temel yaşamsal ihtiyaçlarımızı da karşılayamayız. Bu yaşamsal ihtiyaçlar yemek, barınma, sağlığı içerdiği gibi sosyalleşme, yeni şeyler deneme gibi faaliyetleri de içerir. Yaşamda tüm bunlara büyük çoğunlukla para aracılığıyla ulaşırız. Dolayısıyla para çoğu zaman güvenlik, statü, güç, değer, başarı gibi anlamlarla da iç içe geçer. Para ile ilişkisi sıkıntılı birinin yaşadığı problem yeterli maddi kaynaklara sahip olmamanın ötesinde, tüm bu örtük anlamlarla da ilişkili olabilir.
Neler Finansal Travmadır?
Bitmek bilmeyen borçlar, ekonominin kötü olduğu bir dönemde iş kaybetmek, sağlık hizmetlerine erişememek, ev kirasını ödeyememek gibi durumlar parayı travmatik bir deneyim haline getirebilir. Bununla birlikte:
- Gelir düzeyinizden bağımsız olarak paraya dair kronik bir korku ve endişe duymanız.
- Ekonomik durumunuzda ani bir değişim olması. (Aniden yüklü miktarda para kazanmak veya kaybetmek gibi.)
- Paranın ebeveyniniz ya da partnerinizin kontrolünde olması ve bunu zaman zaman size karşı kullanması.
- Geçmiş finansal seçimleriniz veya koşullarınıza dair utanç, pişmanlık duymanız.
- Çocukluğunuzda yaşadığınız herhangi bir finansal yaralanma. (Ailenizin sürekli borç ödemesi, yeterli harçlığınızın olmaması, farklı gelir düzeyindeki insanlarla birarada olmak, ailede paranın önemli bir yere sahip olması vb.)
gibi yaşantılar da finansal travmayı işaret edebilir.
Bazı davranışsal ve duygusal belirtiler de para travması yaşadığınızın habercisi olabilir:
Davranışsal: Kumar oynamak, istifçilik, dürtüsel alışveriş, çok fazla veya çok az para harcama, finansal gerçekliği kabullenememe, süregelen yanlış finansal kararlar.
Duygusal: Depresyon, kararsızlık, duygu durumu değişiklikleri, fazla yemek yeme, konsantrasyonda bozukluklar, kronik korku, utanç ve öfke.
Çözümler
Söz konusu para travması olduğunda çözümünün de yalnızca yüklü bir miktarda para kazanmak olduğu düşünülebilir. Her ne kadar bazı koşullarda çözümlerden bir tanesi bu olsa da tek çözümü de değil. Ekonomik travmaları iyileştirmek psikolojik ve finansal yöntemlerle mümkün. Bu alan özelinde uzmanlaşmış finans terapistleri dahi var. Finansal travma alanında uzmanlaşmış olsun ya da olmasın bir uzmandan yardım almak, parayla ilişkimizi yeniden düzenlememiz adına oldukça faydalı. Aynı zamanda finans düzenleme yöntemlerinden yararlanmak da bir o kadar önemli.
Araştırın: Ekonomik durumunuzdan dolayı bir uzmana erişemeyebilirsiniz. Fakat açık kaynak bilgilere kolaylıkla ulaşabilirsiniz. Bu konu hakkında daha fazla okuyun ve farklı uzmanların tavsiyelerine şans verin.
Planlayın: Borçlardan anlık stresimizi azalttığı veya ne yapacağımızı bilmediğimiz için kaçınabiliriz. Fakat bu uzun vadede durumu yalnızca daha da karmaşıklaştıracaktır. Dolayısıyla bir ödeme planı çıkarabilirsiniz. Hemen veya yakın gelecekte ödemek mümkün gözükmeyebilir. Fakat her ay ne kadarını ödeyebileceğinizi, bu konuda kimlerden destek alabileceğinizi belirlemek, çözüm için anlamlı bir yol haritası çıkaracak ve belirsizlik kaygınızı azaltacaktır.
Biriktirin: Parayla problemli bir ilişkiniz olduğunda genellikle geleceğe dair yatırım yapmak arka planda kalabilir. “Kapıda alacaklılar beklerken nasıl para biriktireyim?” diyebilirsiniz. Haksız da sayılmazsınız. Her ne kadar mümkün gözükmese de her gün kenara iki, beş, yirmi lira koymak imkansız da değil. Elinizden gelen ölçüde gelecek için para biriktirmek, kendinize olan güveninizi artıracaktır.
Hislerinizi Anlamlandırın: Çoğu zaman çökkünlük, kaygı, üzüntü gibi duygular hissettiğimizde sebebini ayırt etmek kolay olmayabilir. Örneğin, bir arkadaşınız canınızı sıktı sanırken aslında onun söylediği bir şey sizin ekonomik durumunuzla ilgili başka bir şeyi tetiklemiş olabilir. Hangi durumlar sizi tetikliyor? Neler hissediyorsunuz? Bunları anlamak ve bu durumlarda daha iyi hissetmek için ne yapabileceğiniz üzerine düşünmek oldukça önemli.
Biriyle Konuşun: Saklamak çoğu zaman daha iyi gibi gözükse de paylaşmak her zaman rahatlatıcıdır. Bir arkadaşınızla paylaştığınızda farklı bir çözümle karşılaşabilir ya da benzer sıkıntıları paylaştığınızı fark edebilirsiniz. En azından paylaşarak, tek başınıza üstlendiğiniz bu yükü hafifletebilirsiniz.
Kaynaklar
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK BENZER İÇERİKLER
Yukarı Kaydır