℃
Altın
%
Dolar
%
Euro
%
Bitcoin
%
Eth
%
Önümüzdeki 5 gün boyunca
DOĞAL YAŞAM
Okyanusun Sahipleri: Mavi Balinalar
04 Oca 2022
Hırslı bir kaptanın, efsaneleşmiş Moby Dick isimli balinayı avlamak uğruna, başına gelenleri anlatan aynı adlı roman, Dünya Klasikleri arasındadır. Bu romanda şöyle bir cümle vardır: “Paranın, yeryüzündeki bütün kötülüklerin başı olduğunu biliriz! Ama yine de cehennemlik olmaya can atarız.” Gerçekten de dünyanın en zeki canlısı insan ile gelmiş geçmiş en büyük hayvanı arasındaki kavga, insanın galibiyetiyle sonuçlanacak gibi görünüyor.
2 Bardak
Latince karşılığı “Balaenoptera Musculus” olan Mavi Balinalar, bugüne kadar Dünya’da yaşamış en büyük canlılardır. 200 ton ağırlığa ve 30 metre uzunluğa ulaşabilen bu özel canlının ismi ise ünlü biyolog Carl Linnaeus tarafından koyuluyor. Ama bu isim koyma işini keyifli bir ironi ekleyerek yapıyor. Balina türünün kökenine “musculus” adını veren Carl Linnaeus, bu kelimenin Latince’de “farecik” anlamına geldiğini biliyordu şüphesiz. Ancak bu keyifli isim oyunu, insanın doğasındaki yok etme tutkusuna engel olamıyor.
Okyanusların sahipleri olan Mavi Balinalar, insan açgözlülüğünün en güçlü sembollerinden birisi olarak son yüzyılda acımasızca avlanıyor. Moby Dick romanının yazıldığı 1850’li yıllarda, balinaların kaderi değişir. Bu dev canlıların vücutlarından elde edilen yağın aydınlatma gibi birçok alanda işe yaradığını keşfeden insan, gözünü büyük okyanuslara çevirir. 1900’lere gelindiğinde ise balinaların avlanması öyle bir hal alır ki nesli tükenme tehlikesinde olan hayvanlar kategorisine girmesi uzun sürmez. Zaten ilginç bir şekilde Moby Dick romanı da yazıldığı 1850’lerde değil de balinaların avlanmasının en yüksek seviyelere ulaştığı 1900’lerin ortalarında meşhur olur.
Bir zamanlar, Eskimo Mitolojisinde kutsallıkla ilişkilendirilen bu hayvanlar, insanın zekâsıyla doğaya meydan okumasıyla değer kaybeder. Eskimo efsanesine göre Sedna isimli çok güzel bir kız, onu sevmeyen babası tarafından bir kuzgunla evlendirilmek istenir. Bu evliliğe karşı çıkan Sedna, babası tarafından parmakları kesilerek denizin derinliklerine gönderilir. Ama Sedna, ölülerin gittiği ve denizlerin dibindeki kutsal Adlivun dünyasına ulaşır. Burada yeniden doğan Sedna özel bir ruha dönüşürken kopan parmakları ise birer balina olur. Sedna ve balinaları artık denizlerin diplerinde yaşarken kendi şarkılarını mırıldanır… Ruhları günahlarından arındıran Sedra ve balinalarının söylediği şarkıları artık insanlar duymuyor, diye düşünüyoruz.
Bu genellemeyi bozan ve bilim insanlarından oluşan bir azınlığın olduğunu bilmek ise umut veriyor. En iyi haberlerden birini ise National Geographic Türkiye dergisinin Aralık 2021 sayısında bulmak mümkün. Bu kısa habere göre; Vaclav Kuna isimli bir bilim insanı, sismograflara çığır açıcı bir bilgi sunuyor. Dünya çapında, okyanus tabanındaki depremleri gözlemleyen sismograflar, bu derin bölgelere yerleştirdikleri özel araçlarından aldıkları sinyal seslerinden, araya karışan balina şarkılarını silmektedir. Ta ki Vaclav’ın buluşuna kadar! Çünkü Oregon Eyalet Üniversitesi öğretim görevlisi Vaclav’a göre, balinaların şarkılarını silmek çok büyük bir hata. Bu şarkıları dinleyerek ve veri tabanında analiz ederek okyanus tabanlarının yüksek çözünürlüklü ultrason kayıtlarını elde etmek mümkündür.
Mükemmel yüzme hızına sahip olan mavi balinaların, soğuk ve derin buzul denizleri başta olmak üzere üç büyük okyanusta yaşamaları artık onları insanlardan koruyamıyor. 2007 yılında, Santa Barbara Kanalı’nda ölü halde bulunan bir mavi balina bunun en iyi örneği. Bilim insanları tarafından bulunan bu mavi balinaya yapılan otopside, ölüm nedeninin büyük bir gemiye çarpmadan kaynaklandığı saptanmış. Oysa hız limitlerini düşürerek ve balinaların göç rotalarından uzak durmak, onların hayatını kurtarabilir.
Günümüzde birçok bilim insanı ve doğal yaşam kuruluşu, özel takip ekipmanlarıyla bu dev canlıları markalıyor. Amaçları ise onları anlamak ve daha da önemlisi, kendi türünden yani insandan korumak! Değişen göç yollarını, beslenme alışkanlıklarını ve yaşam döngülerini bu ekipmanlarla izleyen bilim insanları çok özel bir şey daha yapıyor: Mavi Balina şarkılarını dinliyor. Tıpkı Sedra’nın hikâyesindeki gibi, Moby Dick romanındaki Kaptan Ahab’ın macerası gibi, doğaya meydan okuyan biz insanların ruhlarını arındırmak için, mavi balinaları takip ediyorlar.
Kaynaklar
Hicks Wogan, “Balina Sesleri Deniz Tabanında Ultrason İşlevi Görüyor”, National Geographic Türkiye, Aralık 2021.
Kenneth Brower, “Hala Mavi – Mavi Balinalar”, National Geographic Türkiye, Mart, 2009.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?