SCOPE
Müzik ile Geçmişe Yolculuk
06 Ara 2021
Spotify’ın her yıl sonunda paylaştığı Spotify Wrapped sayesinde geçtiğimiz hafta 2021’de en sık kimleri, hangi şarkıları, ne tür müzikleri dinlediğimizi yeniden hatırladık. Şarkılarla birlikte 2021 de gözlerimizin önünden geçti. En sık dinlediğimiz ikinci şarkı bizi belki Ocak ayına, o şarkıyı dinlediğimiz yere, o şarkıyı dinlediğimiz kişilerin yanına ışınladı. En sık dinlediğimiz dördüncü şarkı belki bize Nisan ayında yaşamımızda nelerin değiştiğini sorgulattı. En sevdiğimiz dördüncü sanatçı ise belki bizi 2021’den de geriye, lise yıllarımıza, sabahın sekizinde servis camından dışarı bakıp müzik dinlediğimiz zamanlara götürdü. Her müzik kuşkusuz her birimizde türlü duygular uyandırıyor. Dinlediğimiz her yeni müzikle yeni bir evrene giriyor, eski müziklerle de geçmişimize doğru yolculuğa çıkıyoruz. Bu müziklerle farklı duygular yaşamamız, o müziği ilk ya da en sık dinlediğimiz döneme ışınlanmamız ise tesadüf değil. Gelin, müzik dinlerken beynimizde olanları keşfedelim.
1.5 Bardak
Araştırmacılar, müzik dinlemenin beynin işitsel alanlarını harekete geçirmekle birlikte; dil öğrenme, hareket gibi farklı alanlarla da ilgili olduğunu söylüyor. Müzik dinlediğimizde beynimizin duygularla ve yaratıcılıkla ilişkili limbik bölgeleri de etkileniyor. Tüm bu katmanlı etki alanı dolayısıyla her müzik dinlediğimizde mırıldanarak ya da hareket ederek şarkıya eşlik etmek istiyor, bir takım duygular hissediyor zaman zaman da bu duygular sayesinde harekete geçmek; yaratmak, bırakmak, başlamak istiyoruz.
Bununla birlikte müzik, geçmiş hatıraları açığa çıkaran harika bir araç. Belleğimiz açık ve örtük olmak üzere ikiye ayrılıyor. Geçmişimize dair hatırladığımız kişi ve anılar açık bellekte barınırken, örtük bellekte muhafaza edilen anıları bilinç düzeyinde hatırlayamıyoruz. Müzik, örtük beyinde saklanan bu anıları açığa çıkarmamızı kolaylaştırıyor. Anılarımızı tetikleyen bir şarkı dinlediğimizde, kişisel yaşam ve ilişkilerimizle ilgili bilgileri barındıran prefrontal korteksimiz harekete geçiyor. UC Davis' Zihin ve Beyin Merkezi Psikoloji Profesörü Petr Janata, müziğin hafızamızdaki etkisini şu sözlerle betimliyor: "Tanıdık bir müzik, zihnimizde oynamaya başlayan bir film için film müziği gibi. Belirli bir kişi veya yerle ilgili anıları hatırlatıyor ve zihninizin gözlerinden aniden o kişinin yüzünü görebiliyorsunuz.”
Özellikle gençlik yıllarında dinlediğimiz şarkıları yeniden dinlemek daha yoğun duygular yaşamamıza sebep oluyor. İlk öpüşmeden ilk aşka, yalnız çıkılan ilk seyahatten ilk büyük arkadaş kavgasına birçok yeni ve yoğun deneyimi bu dönemde yaşadığımız için, tıpkı deneyimlerin kendileri gibi bu deneyimlerle örtüşen şarkıların kalıcılığı da daha fazla.
Öyle ki, uzun yıllardır duymadığımız bir şarkıyı duyduğumuzda o şarkıyı dinlediğimiz an ve mekana dair daha spesifik anıları hatırlayabiliyoruz. Çünkü o şarkıyı temsil eden nöral dokular, yıllar içerisinde dokunulmadığı için daha saf kalıyor. Bu da o dönemi ya da bize hissettirdiklerini hatırlamamızı kolaylaştırıyor. Daha sık dinlediğimiz şarkılarda ise sinir ağı sürekli güncellendiği için bu şarkılar spesifik anılarla kolaylıkla bağdaşmıyor. Bu sebeple, 10 yıldır dinlemediğimiz bir şarkıdan duygusal olarak daha fazla etkilenirken, iki haftadır sürekli dinlediğimiz bir şarkıdan o kadar fazla etkilenmeyebiliyoruz.
Öyle ki, müzik tam da bu özelliklerinden dolayı yaşlılar ve alzheimer hastalarının tedavisinde de kullanılıyor. Alzheimer hastaları açık bellekteki anıları hatırlayamıyor fakat örtük beyindeki anıları büyük ölçüde zarar görmüyor. Müzik sayesinde örtük beyindeki anıları, bu anılara ait duygu ve insanları hatırlamaları kolaylaşıyor. Diğer bir yandan yapılan beyin görüntüleme çalışmaları; en sevdiğimiz şarkıların beynimizin zevk devresini uyardığını ve iyi hissetmemizi sağlayan dopamin, serotonin, oksitosin ve diğer nörokimyasalların akışını serbest bıraktığını gösteriyor. Yani müzik unuttuklarımızı hatırlattığı gibi oldukça iyileştirici de olabiliyor.
Müziğin insan yaşamında etkileyici bir yere sahip olduğu kuşkusuz. Oturduğumuz yerde türlü duyguları, hayalleri, hikayeleri, olasılıkları, gerçeklikleri yaşamamızı sağlıyor. Her ne kadar müzik ile geçmişe yolculuk tam anlamıyla mümkün olmasa da, dinlediğimiz her müzik ile geçmişimizin belli dönemlerinde gezinmek mümkün gözüküyor.
Kaynaklar
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?