İnternette Doğru Bilgiye Ulaşmak İçin Ne Yapabiliriz?

En güvendiğimiz kaynakta bile yanlış bir bilgiyle karşılaşabiliriz. Sosyal medyada en sevdiğimiz arkadaşımız, hayranı olduğumuz ünlü, itibarlı bir profesör dahil herkes, inanması güç olsa da bazen yanıltıcı paylaşımlar yapabilir. Aynı zamanda çoğunluğun bir habere inanması ve buna sosyal medyada destek vermesi, o bilginin yüzde yüz doğru olduğunu göstermiyor. Bunu hepimiz biliyoruz ama nedense herkes aynı şeyin doğru olduğunu söyleyince biz de o şeyin doğru olduğuna çok daha çabuk ikna oluyoruz. O yüzden karşılaştığımız bilgilerin doğru olmama ihtimalini her zaman göz önünde bulundurmamız gerekiyor. Okuduklarımıza hemen inanıp o bilgiyi paylaşmadan önce yazılanları hem kendi mantık süzgecimizden geçirmek hem de paylaşılanların doğruluğunu araştırmak büyük önem taşıyor.

“Duyunca Şok Olacaksınız!”, “Sonunda Bu da Oldu!” ve “Rezillik Değil de Nedir?” gibi, kişide tıklama isteği uyandıran başlık ve ifadelere artık fazlasıyla alışkın olsak da zaman zaman bizler de bu tuzağa düşebiliyoruz. Bu kışkırtıcı cümleler, “Acaba?” diye düşündürtüyor ve “Belki bu sefer önemli bir şeydir” deyip tıklıyoruz. Özellikle doğal afet ve terör gibi olayların yaşandığı kriz dönemlerinde duygularımıza oynayan, çoğunlukla da korku ve endişe hislerini tetikleyen paylaşımlara çok sık rastlıyoruz. Kaos ortamında anında haber almak istediğimiz için de bu tür bilgilere daha kolay inanıyoruz. Örneğin, Ege’de çıkan yangınlar sırasında yaşandığı iddia edilen hikayelerden bazıları gerçek değildi, ama yaşananlar bizi öyle etkilemişti ki birçok insan, bu paylaşımlarla aslında sadece duygularımızdan faydalanıldığını fark edememişti bile. Oysa duyguların ön planda olduğu her paylaşıma büyük bir şüpheyle yaklaşmak, konuyu ince eleyip sık dokuyarak araştırmak gerekiyor.

Eğlence amaçlı açılmış hesapların yazdıklarının kimi zaman ciddiye alındığını görüyoruz. Örneğin, bir ünlü adına açılmış parodi Twitter hesabının yazdıkları gerçek sanılabiliyor veya mizah için yapılan paylaşımlar, haber sitelerinde doğruymuş gibi yayımlanabiliyor. Buna biraz dikkatsizlik biraz da ironiyi anlayamama durumu sebep oluyor olabilir. Tabii, bunun yanında amacı eğlenmek değil, yalan haber yaymak olan birçok trol hesap da mevcut. Bazıları insanları kendine çekmekte o kadar iyi ki hatalı bilgi yaydıklarının fark edilmesi gereğinden uzun zaman alıyor. Bu nedenle sosyal medyada ve çeşitli sitelerde gördüklerimize görür görmez inanmamak; doğrulanmış hesapları ve sahte ya da mizahi içerikleri gerçek habermiş gibi göstermeyen siteleri takip etmek bizi bilgi kirliliğinden kayda değer ölçüde koruyor.