İhmal Sendromu Nedir?

İhmal sendromundan muzdarip 64 yaşındaki Alan Burgess, 5 Kasım 2007’de geçirdiği felç sonucunda şöyle diyor: “İki farklı dünya olduğunu söylüyorum. Eski dünyam 5 Kasım 2007'de bitti ve yeni dünyam aynı gün başladı." Beyninin bir yarım küresinde hasar meydana gelen Burgess, solundaki insanları, sesleri ve nesneleri görmezden geliyor. Beyninin sağ tarafındaki parietal loba, yani dikkatin daha yüksek işlenmesiyle ilgilenen kısma gelen zarar, istemsiz bir görmezden gelmeye neden oluyor. 

64 yaşındaki Burgess, aslen bir alet tasarımcısı olarak eğitim alıyor ve felç geçirmeden önce bir sürücü olarak çalışıyor. Ancak bugün, muzdarip olduğu ihmal sendromu sebebiyle, araba kullanamadığı gibi erken emekliliğe de ayrılmak zorunda kalıyor. Geçirdiği felçten önce hiç resim yapmamış olan Burgess, sanatı önemli bir çıkış noktası olarak görse de çizdiği resimlerde dikkat çekecek tek şey canlı renkler değil. Örneğin Noel kartından kopyalanan iki ardıç kuşu çiziyor, sağdaki ardıç kuşu zengin ayrıntılarla dolu, ancak soldaki bitmemiş durumda.

Burgess gibi ihmal sendromundan muzdarip insanlar vücutlarının ve çevrelerinin sadece bir tarafının farkında oluyor. Bu sendrom tipik olarak bir felçten sonra ortaya çıkıyor ve gözdeki körlük anlamına gelmiyor. Yani, uzay diyebileceğimiz çevrenin bir tarafını yok saymak için bir görmezden gelme süreci ortaya çıkıyor. 

İhmal sendromuna sahip kişiler vücutlarının bir kısmı yokmuş gibi davranıyor. Örneğin, bu sendromdan muzdarip kişilerin yarım kalmış tabaklarını görmeniz oldukça mümkün. Yemek yerken tabaklarının sadece sağ kısmındaki yiyecekleri yerken, tabağın sol tarafındaki yiyeceklere dokunmuyorlar. Ancak sorun tabağın o kısmını görememelerinden kaynaklanmıyor. İhmal sendromu görülen hastalar dikkatlerini yönlendirmede problem yaşarken, bir noktadan diğerine geçişte sıkıntılar yaşıyorlar. 

İhmal sendromu olan insanlar genellikle durumlarından habersiz bir hayat sürüyor. Bir şeyin eksik olduğunun farkında olmayan hastalar, o şeyi arama çabası da gösteremiyor. Eksik olmayan bir şey yoksa, neden onu arasınlar ki? Etrafındaki dünyayı anlamlandırmak için sık sık durup düşünmek zorundalar. Bir caddede yürürken kaldırımın sağ tarafına sarılabilirken, duvarlara ve çitlere sürtünebiliyor; soldan gelebilecek herhangi bir potansiyel tehlikeyi fark etmeyebiliyor. Bu yüzden ihmal sendromlu hastalar kendi başına dışarı çıkamıyor. 

İhmal sendromu yalnızca görsel bir eksiklik değil; işitme, dokunma, tat gibi birçok duyuda da meydana geliyor. Aslında, birçok hasta aynı zamanda rüyaların, anıların ve halüsinasyonların da bir tarafını ihmal edebiliyor. Bir diğer deyişle, soyut dünyanın da bir tarafını görüyorlar. Bu da temsili ihmal olarak adlandırılıyor. 

Örneğin bir deneyde, ihmal sendromundan muzdarip olan iki hastadan Milano'da iyi bildikleri ünlü bir meydan olan Piazza del Duomo'nun bir tarafında durduklarını hayal etmeleri isteniyor. Ardından görebildikleri tüm binaları isimlendirmeleri isteniyor. Sonuç her şeyi açıklıyor: Hastalar yalnızca bulundukları yerin sağındaki binaları söylüyor. Meydanın karşı ucunda durduğunu hayal etmeleri ve görebildikleri tüm binaları tekrar isimlendirmeleri istendiğinde de, sağlarındaki binaları tekrar adlandırıyorlar. Bu sefer de daha önce söylediklerinin tam tersi binaları belirtiyorlar. Yani, binaların orada olduğunu biliyorlardı, ancak çevrelerinin o tarafını göremiyorlardı, zihinlerinde bile. 

Peki ihmal sendromu tedavi edilebilir mi? İhmal sendromu, hastaların dikkatini ihmal edilen alana yönlendirmesini sağlayacak çeşitli terapilerle hafifletilebiliyor. Dopamin tedavisi de onlardan biri. Ödül sistemi ile hastalar motive ediliyor ve ihmal edilen tarafa yönelik performanslar artırılıyor. Araştırmalar erken teşhis ve hastaya özel uygulanacak tedaviyle de ihmalin sıklığının azaltılabileceğini gösteriyor.