℃
Altın
%
Dolar
%
Euro
%
Bitcoin
%
Eth
%
Önümüzdeki 5 gün boyunca
WELLNESS
İçimizdeki Sabotajcı: Kendimizi Sabote Ettiğimizi Nasıl Anlarız?
08 Ara 2021
Yaşamınızda işler bir türlü yolunda gitmiyorsa, hayal ettiğiniz ilişkileri yaşayamıyorsanız ve hep aynı döngülerde dolanıyorsanız sorunun kaynağı içinizde olabilir. Kendinizi sık sık “Neden sürekli aynı şeyleri yaşıyorum? Neden başladığım işleri bitiremiyorum? Neden yaşam bir türlü yolunda gitmiyor?” gibi problemlerden yakınırken buluyorsanız siz de büyük ihtimalle hiç farkında olmadan kendi yaşamınızı sabote ediyorsunuz. Her birimizin içinde barınan bu sabotajcıyı, yaşamımızı nasıl sabote ettiğini ve nasıl değiştirebileceğimizi gelin birlikte öğrenelim.
3 Bardak
Öz Sabotaj
Öz sabotaj; düzenli olarak kendimize fiziksel, zihinsel veya duygusal olarak zarar vermektir. Kendimizi küçümsemekten, başarılarımızı saklamaya farklı biçimlerde görülebilir. Kendimize zarar veren bu tür davranışların kimi bilinç düzeyinde olurken çoğu ise bilinçdışında gerçekleşir. Dolayısıyla birçoğumuz yaşadığımız kısır döngülerin yada muzdarip olduğumuz alışkanlıkların, içimizdeki sabotajcıdan kaynaklandığını kolaylıkla fark edemeyebiliriz.
Kökenler
Çoğu zaman kendimize bu tür davranışları yapmamızın sebebi bunları istemek yada seçmekten ziyade bunlara alışmış olmamızla ilgilidir. Beynimiz için alışkın olduğu senaryolar; duygu, durum ve davranışlar daha rahatlatıcıdır. Dolayısıyla herhangi bir değişim, yenilik karşısında beynimiz huzursuz olur ve bizi alışkın olduğumuz otomatik davranışlarımıza yönlendirir. Çünkü alışkın olduğumuz senaryoların nasıl olduğunu, sonucunda neler olabileceğini ve nasıl hissedeceğimizi kestirebiliriz. Böylelikle beynimiz, belirsizlik karşısında bildiği yolu seçerek hem daha az enerji harcar hem de hayatta kalmamızı sağlar.
Her ne kadar beynimizin bu işlevi evrimsel olarak anlamlı olsa da, alışkın olduğumuz senaryolar bugün her zaman işimize yaramayabilir. Çoğumuzun kendini güvende hissettiği duygu, durum ve davranışlar yıkıcı niteliklere sahiptir. Bu senaryolar; sürekli kendimizi eleştirdiğimiz durumlara sokmak, yetersiz hissetmemizi sağlayan ilişkiler yaşamak yada bir şeyler yolunda giderken aniden bozmak gibi görülebilir.
Beynimizi güvende hissettiren bu tür yıkıcı alışkanlıkların kökeni çocukluğumuzla ilişkilidir. Her birimiz yetişkin yaşamımızda çocukluğumuzda hissettiğimiz duyguları ve bize bu duyguları hissettiren senaryoları yeniden yaratırız. Örneğin, kaosun hakim olduğu bir evde büyüdüyseniz, bugün yaşamınızda işler yolunda giderken bir anda kaos yaratıyor olabilirsiniz. Ya da kendini yetersiz hisseden bakım verenlerle büyüdüyseniz, onların davranışını modelleyerek siz de sık sık kendinizi yetersiz hissediyor olabilirsiniz. Bu ve benzeri davranışlar bizi güvende hissettirdiği gibi, kontrolün bizde olduğunu da hissettirebilir. Bizi kaygılandıran bir durumu bildiğimiz davranışlarla ele alarak, kontrolü de ele almış oluruz.
Yaptıklarımız her zaman kendimiz için iyi olmayabilir ama bir nevi kontrol yanılgısı yaratarak bizi bilinmezlik yada hassas durumlar karşısında güvende hissettirir. Örneğin, erteleme davranışı bizi kaygılandıran bir görev karşısında kontrolü ele almak olarak nitelendirilebilir. İki haftada tamamlanması gereken bir görevi son dakika yaptığımızda olası en iyi versiyonunu yapmadığımızı; fakat sınırlı zamanda elimizden gelenin en iyisini yaptığımızı biliriz. İki haftada yapıp da başarısız olma ihtimaliyle yüzleşmektense son dakikada yaparak başarısız ya da başarılı oluruz. Böylelikle “Kısa zamanda yaptığım için başarısız oldum.” yada “Kısa zamanda yine iyi iş çıkardım.” diyerek olası yetersizlik hislerinden kaçındığımız gibi, olası başarılardan da kaçınırız.
Neler Öz Sabotajdır?
Birçok otomatik davranış ve alışkanlık bizi öz sabotaj döngüsünde tutar. Eğer aşağıdaki düşünce ve davranışlara sahipseniz kendinizi sabote ediyor olabilirsiniz.
Mükemmeliyetçilik: Mükemmeliyetçilik en yaygın öz sabotaj davranışlarındandır. Kendimiz için gerçek dışı standartlar belirler ve bunlara ulaşmak için çabalarız. Bunlar bitmeyen yapılacaklar listeleri hazırlamak, gerçek dışı bir süreye büyük bir hedefi sığdırmak olabilir. Bunlara ulaşamadığımızda da bu standartların acımasızlığını göz ardı ederek kendimizi suçlarız. Oysaki kendimiz için belirlediğimiz standartlar çoğu zaman yapabileceklerimizin çok ötesindedir. İhtiyaç ve duygularımızı içermez. Çoğunlukla kendimiz için belirlediğimiz işlerin yoğunluğundan kendimizi de ihmal ederiz. Yemek yemeyi, su içmeyi, arkadaşlarımız veya sevdiklerimizle vakit geçirmeyi aksatırız. Böylelikle başarılı olmak uğruna kendimizi alıkoyarak bir nevi cezalandırırız.
Yıkıcı Davranışlar: Öz sabotaj davranışlarının her biri yıkıcı davranışları içerir. Fakat bazı davranışlar her şey yolunda giderken açığa çıkar. Bunun sebebi bir şeylerin yolunda gitmesine alışkın olmamamızla ilgili olabilir. Sevgiye ihtiyaç duyduğumuz halde sevgiden kaçınmak, sınava çalıştığımız halde finale girmemek, çok sevdiğimiz işimize sürekli geç kalmak örnek olarak verilebilir.
Bağımlılıklar: Aşırı yeme, sürekli dizi izleme, sosyal medyada gezinme, fazla alışveriş, sürekli sigara, uyuşturucu ve alkol tüketme.
Öz İhmal: Öz sabotaj davranışlarının hepsinde kendimizi ihmal ederiz. Tüm bunlarla birlikte öz ihmal; her şeye evet demek, tükenene kadar çalışmak, başkaları ihtiyaç duyduğunda destek olmak fakat kendi yanımızda olmamak olarak da görülebilir.
Yargılayıcı Düşünceler: Kendimizle negatif konuşma, genellikle iyi yerine kötüye odaklanma, sık sık yetersiz hissetme, geçmiş problemlere odaklanma, ya hep ya hiç olarak düşünme.
Kaçınma: Sürekli erteleme, kronik yorgunluk, kolay pes etme, kararsızlık gibi davranış ve duygular da kendimiz için olası iyi senaryolardan kaçınmamızı sağlar. Her ne kadar bunların çoğunu bile isteye yapmasak da, bunları değiştirmek üzere çalışmamak da bizi öz sabotaj döngüsünde tutar.
Nasıl Çözebiliriz?
Eğer bu ve benzeri düşünce ve davranışlar yaşamınızı engelleyen boyutlarda ise bir terapist ile görüşerek üzerine çalışmak oldukça faydalı olacaktır. Bununla birlikte her bir öz sabotajın altında kendi ihtiyaçlarımızın farkında olmamak yatar. Dolayısıyla bu ihtiyaçlarınızı anlamak üzere kendi kendinize yapacağınız çalışmalar da oldukça faydalı olacaktır. Bunun için öz şefkat, kendine yeniden ebeveynlik ve yazma çalışmaları işinize yarayabilir. Kendinize sık sık “Şu an ne hissediyorum? Bu hislerim bana ne anlatıyor?” gibi sorular sorarak da ihtiyaçlarınızla bağ kurabilirsiniz.
Diğer bir yandan öz sabotaj davranışları genellikle yenilikler karşısında açığa çıkar. Yeni bir iş, yeni bir ilişki, yeni bir hayale başlamak isterken kendimizi sabote etme eğilimi gösteririz. Dolayısıyla bu yeniliklere bir anda başlamamak da oldukça önemli. Yeni alışkanlıkları küçük değişimlerle yaşamımıza sokarsak beynimiz de paniklemeyeceği için bizi otomatik yıkıcı alışkanlıklarımıza yönlendirmeyecektir. Böylelikle yaşamımızdan kaçınmak ya da ertelemek yerine yaratmaya başlayabiliriz.
Kaynaklar
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK İÇERİKLER
©2022 Beyhan&Beyhan Business Solutions Tüm Hakları Saklıdır
Yukarı Kaydır
BUNU OKUMAK İSTER MİSİN?