Danimarka Sineması: Dogme 95

Cinsel açıklık, gerçekçilik ve dini ve ahlaki konular üzerine olan eğim ile tanınan Danimarka sineması, 1980’lerden beri tokat etkisi yaratan filmleri ile adından sıkça söz ettirmeye ve Avrupa’nın en mühim sinemalarından biri olarak anılmaya devam ediyor.

Ancak çağdaş Danimarka sinemasının beklenmedik bir şekilde uluslararası bir ün kazanması Danimarkalı yönetmenler Lars von Trier, Thomas Vinterberg, Kristian Levring ve Soren Kragh-Jacobsen’in başlattığı avangart sinema akımı Doge 95 ile başlıyor.

Özellikle endüstrileşen Amerikan sinemasına bir tepki olarak doğan Dogme 95 manifestosu, sinematik anlatılarda korkusuz olmayı savunuyor. Ham gerçekliği yansıtmaya çalışan bu akımda, seyirciyle daha fazla etkileşimi girmek ve aşırı üretim sonucunda ortaya çıkan sinemaya yabancılaşma durumunu ortadan kaldırmak ana motivasyonlar arasında yer alıyor.

Sinemayı demokratikleştirme ve kurtarma hareketi olarak başlayan bu akımın belirlediği kurallar arasında aşağıdakiler yer alıyor;

• Çekimler stüdyo dışında yapılmalıdır. Sahne donanımı ve setler içeri taşınmamalıdır. (Hikaye özel bir sahne donanımı gerektiriyorsa, stüdyo dışında bu donanıma uygun bir mekân seçilmelidir.)
• Ses, kesinlikle görüntülerden ayrı olarak üretilmemelidir ya da tersi. (Sahne içinde üretiliyor olmadığı sürece müzik kullanılmamalıdır.)
• Kamera, elde taşınıyor olmalıdır. Elde taşınan kamera ile elde edilecek hareketlilik ya da hareketsizlikler serbesttir. (Film, kameranın durduğu yerde çekilmemeli; kamera filmin olduğu yerde olmalıdır.)
• Film, renkli olmalıdır. Özel ışıklandırma kullanılamaz. (Eğer çekilecek olan sahnede filmin pozlandırması için çok az bir ışık söz konusuysa, sahne kesilmeli ya da tek bir lamba kameraya iliştirilmelidir.)
• Optik numaralar ve filtreler kesinlikle yasaktır.
• Film, gelişigüzel aksiyon içermemelidir. (Öldürme, silahlar, vs. bulunmamalıdır.)
• Zamansal ve coğrafi yabancılaştırmalar yasaktır. (Kısaca film, şimdi ve burada geçmelidir.)
• Tür filmleri kabul edilemez.
• Film formatı 35 mm olmalıdır.
• Yönetmen, jenerikte belirtilmemelidir.

Sinemanın gerçek ruhunu yansıtmaya çalışan bu akım, hikayeyi, oyunculuk, yönetmenlik, özel efekt ve teknolojinin üzerine taşıyarak anlatılmak istenilen asıl meseleyi odak noktası yapmaya gayret ediyor. Her ne kadar belirlen bu kurallar ilk başlarda bile esnetilse de genel olarak aşırı estetize edilen ve stüdyoyu öne çıkaran ana akım sinemasına başkaldırı niteliğinde olan bu manifesto, her açıdan birçok eleştiriye maruz kaldıktan sonra doğduğu 1995 yılından tam 10 sene sonra bir ‘türe’ dönüşmeye başlaması öne sürerek bitirilmiştir. Her ne kadar artık sertifikalı bir Dogme 95 filmi göremesek de hem Dogme websitesi üzerinden filmlerin onaylanabilmesi hem de endüstrileşmeye duyulan başkaldırının hala varlığını sürdürmesi Dogme filmlerinin hala yapılabiliyor olmasına olanak sağlıyor.

İşte izlemeniz gereken 5 klasik Dogme 95 filmi…

Not: Film açıklamaları beyazperde.com üzerinden alınmıştır.